Keywords
default rules
EU private law,
mandatory rules
protecton of a weaker party to a contract
Abstract
The text deals with Article 761 § 1 of the Polish Civil Code which is contained in the regulation of commercial agency contract. The provision awards an agent the right to claim commission for contracts concluded with clients as a result of his intermediation (both with new clients, as well as with the ones previously obtained by this agent). The provision does not indicate explicitly, whether the rule in question is mandatory or provides a certain degree of optionality (in entirety or with limitation to contract clauses that award additional benefits to a consumer). The text delves into this problem, focusing especially on the commission for contracts concluded with the previously obtained clients (the so-called ?commission for indirect interest?). The text argues that the Article 761 § 1 in fine in this regard should be understood as a mandatory rule, which grants an agent an immutable right to commission.
The right in question cannot be excluded both by straightforward contract clauses, as well as implicitly, by parties? conduct after conclusion of a contract. This reading of Article 761 § 1 is in line with several various reasons that underpin this provision and the regulation of commercial agency in its entirety. In particular, the rules on commercial agency have strongly protective dimension, resting on the assumption that agent is a typically a weaker party, exposed to predominant bargaining power of the principal. As a result, the major part of these rules have a certain degree of immutability, establishing the standard of protection that cannot be altered contractually to the detriment of an agent. This general functional agenda has been clearly established in the EU 86/653 directive on commercial agency contracts. It provides the key point of reference for interpreting provisions such as Article 761 § 1 that transpose them into the Polish law. Therefore, the commission awarded by this rule should be considered to provide one of the components of the system of agent?s protection, which cannot be excluded or altered in contractual dealings.
References
Bar-Gill O., Ben-Shahar O.: Optimal Defaults in Consumer Markets, Journal of Legal Studies 2016, nr S2.
Biernat S.: Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem Wspólnot Europejskich (w:) Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, pod red. C. Mika, Toruń 1998.
Bucior D.: Odpłatność usług agenta jako cecha konstytutywna umowy agencyjnej (w:) Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym, pod red. T. Mróz i M. Steca, Warszawa 2012.
Cziupka J.: Dispositives Vertragsecht. Funktionsweise und Qualitätsmerkmalegesetzlicher Regelungsmuster, Tübingen 2010.
Gersdorf M.: Zlecenie i agencja w nowych uregulowaniach prawnych, Warszawa 1995.
Grochowski M.: Umowa agencyjna w orzecznictwie sądów powszechnych, Prawo w Działaniu 2014, t. 20.
Grzebyk P.: Analiza orzecznictwa sądowego w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy. Zatrudnienie pracownicze a zatrudnienie cywilnoprawne, Warszawa 2015 (opracowanie dostępne na stronie: https://www.iws.org.pl/analizy- -i-raporty/raporty).
Gutowski M.: Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2017.
Jezioro J. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, wyd. 8, Warszawa 2017 (i poprzednie wydania).
Kähler L.: Begriff und Rechtsfertigung abdingbaren Rechts, Tübingen 2012.
Kopaczyńska-Pieczniak K. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania: część szczegółowa, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2010.
Kornet N.: Contract Interpretation and Gap Filling: Comparative and Theoretical Perspectives, Antwerp 2006.
Koszowski M.: Wykładnia prowspólnotowa w ujęciu teoretycznoprawnym, Przegląd Legislacyjny 2009, nr 3.
Kowalik-Bańczyk K.: Prowspólnotowa wykładnia prawa polskiego, Europejski Przegląd Sądowy 2005, nr 3.
Kucharczyk I., Zębala J.: Pojęcie i zastosowanie norm względnie imperatywnych, Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 2013, t. XII, nr 3?4.
Łętowska E.: Dialog i metody. Interpretacja w multicentrycznym systemie prawa, cz. I, Europejski Przegląd Sądowy 2008, nr 11.
Machnikowski P. (w:) System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań ? część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, Warszawa 2012.
Madeja A.: Wykładnia prounijna w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego (1997?2005), Studia Iuridica Toruniensia 2011, t. VIII.
Mik C.: Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, t. I, Warszawa 2000.
Mikłaszewicz P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. IIIB, Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2016.
MösleinF.: Dispositives Vertragsrecht. Zwecke, Strukturen und Methoden, Tübingen 2011.
Mularski K.: Wykonanie zastępcze ? ius cogens czy ius dispositivum, Monitor Prawniczy 2006, nr 14.
Mycko-Katner I.: Umowa agencyjna, Warszawa 2012.
Napierała J. (w:) Umowy w obrocie gospodarczym, wyd. 3, pod red. A. Kocha, J. Napierały, Warszawa 2013.
Napierała J.: Kontrola klauzul odpowiedzialności odszkodowawczej w obrocie gospodarczym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1991, z. 3.
Nowacki J., Ius cogens ? ius dispositivum (w:) Studia z teorii prawa (zbiór prac J. Nowackiego) Kraków 2003.
Oplustil K.: O potrzebie proeuropejskiej wykładni polskiego prawa spółek, Przegląd Prawa Handlowego 2010, nr 9.
Piotrowski M.: Normy prawne imperatywne i dyspozytywne, Warszawa?Poznań 1990.
Radwański Z., Zieliński M. (w:) System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne ? część ogólna, pod red. M. Safjana, Warszawa 2012.
Reaserch Group on the Existing EC Private Law, Principles of the Existing EC Contract Law (Acquis Principles). Contract II. General Provisions, Delivery of Goods, Package Travel and Payment Service, Sellier 2009.
Rott-Pietrzyk E.: Agent handlowy ? regulacje polskie i europejskie, Warszawa 2006.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań ? część szczegółowa, pod red. J. Rajskiego, wyd. 3, Warszawa 2011.
Rott-Pietrzyk E.: Czy DCFR ma znaczenie przy wykładni prounijnej przepisów o umowie agencyjnej (w:) Wpływ europeizacji prawa na instytucje prawa handlowego, pod red. J. Kruczalak-Jankowskiej, Warszawa 2013.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa handlowego, t. 9, Międzynarodowe prawo handlowe, pod red. W. Popiołka, Warszawa 2013.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, pod red. S. Włodyki, Warszawa 2014.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, pod red. M. Pazdana, Warszawa 2014.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa prywatnego, t. 20B, Prawo prywatne międzynarodowe, pod red. M. Pazdana, Warszawa 2015.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, pod red. M. Steca, Warszawa 2017.
Rott-Pietrzyk E. (w:) System prawa prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań ? część szczegółowa, pod red. J. Rajskiego, wyd. 4, Warszawa 2017.
Rott-Pietrzyk E.: Dopuszczalność pozbawienia agenta prowizji od umów zawartych z pozyskanymi uprzednio klientami (w:) Prawo prywatne wobec wyzwań współczesności. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Ogiegle, pod red. M. Frasa, P. Ślęzaka, Warszawa 2017.
Rott-Pietrzyk E., Grochowski M.: Struktura umów o pośrednictwo handlowe (wnioski prawnoporównawcze i propozycje legislacyjne), Studia Prawa Prywatnego 2018, nr 1.
Schwander I.: Was macht einen Rechtssatz zwingend oder dispositiv (w:) Privatrecht und Methode. Festschrift für Ernst A. Kramer, Hrsg. H. Honsell et al., Basel? Genf?München 2004.
Sibony A.-L., Alemanno A.: The Emergence of Behavioural Policy-Making: A European Perspective (w:) Nudge and the Law. A European Perspective,
ed. A.-L. Sibony, A. Alemanno, Oxford 2015.
Tomczyk P.: Modele wyceny klienta a podejścia do wyceny przedsiębiorstwa, Handel Wewnętrzny 2012, nr 9?10.
Topolewski K.: Cywilnoprawne skutki niewykonania umowy agencyjnej, Lublin 2007.
Trzaskowski R.: Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych. Art. 3531 k.c., Kraków 2005.
Wagner G.: Mandatory Contract Law: Functions and Principles in the Light of the Proposal for a Directive on Consumer Rights, Erasmus University Law Review 2010, nr 1.
Widło J. (w:) Kodeksowe umowy handlowe, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2014.
Wiśniewski T.: Umowa agencyjna według Kodeksu cywilnego, Warszawa 2001.
Włodarska K.: Umowa agencyjna, Warszawa 2008.
Wróbel A.: Sądowa wykładnia prawa państwa członkowskiego UE zgodnie z dyrektywami WE/UE. Zarys problemu (w:) Orzecznictwo sądowe w sprawach karnych. Aspekty europejskie i unijne, pod red. L. Gardockiego, J. Godynia, M. Hudzika, L.K. Paprzyckiego, Warszawa 2008.
Zaborek P., Tomczyk T., Doligalski P.: Does customer analysis affect firm performance? Quantitative evidence from the Polish insurance market, Journal of Business Research 2016, nr 69.