Abstrakt
Wykorzystanie narzędzi cyfrowych w znacznym stopniu przyczyniło się do trwałej zmiany realiów świadczenia pracy. Mimo wielu zalet tego stanu rzeczy, zwraca się również uwagę na istotne zagrożenia, jakie niesie ze sobą powszechne stosowanie nowoczesnych narzędzi komunikacyjnych w stosunkach pracy, m.in. na zacieranie się granicy między życiem prywatnym a zawodowym, mniejszą przewidywalność godzin pracy oraz niemożność pełnego wykorzystania przez pracowników okresów odpoczynku. W odpowiedzi na te wyzwania proponuje się wyróżnienie tzw. prawa do bycia offline - możliwości odłączenia się przez pracowników od narzędzi cyfrowych wykorzystywanych do celów zawodowych poza godzinami pracy bez narażania się na negatywne konsekwencje. W artykule omówiono następujące zagadnienia: w jakich warunkach faktycznych wykształciło się prawo do bycia offline, na czym polega istota tego prawa, w jaki sposób zostało ono uregulowane w wybranych porządkach prawnych, a także jaki kształt może potencjalnie przybrać prawo do bycia offline w polskim prawie pracy.
Bibliografia
Antal, Cushman, Wakefield, Elastyczność specjalistów i menedżerów na rynku pracy, 2021.
Bolesta A. (w:) Kodeks pracy. Komentarz, pod red. K. Walczaka, 2021, Legalis.
Boruta I.: O przyszłości pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020, nr 1, s. 3-10.
Chesalina O.: The legal nature and the place of the right to disconnect in European and in Russian labour law, Russian Law Journal 2021, nr 9(3), s. 36-59.
Eurofound: Business not as usual: How EU companies adapted to the COVID-19 pandemic, Publications Office of the European Union, Luxembourg 2021.
Eurofound: Regulations to address work-life balance in digital flexible working arrangements, Publications Office of the European Union, Luxembourg 2020.
Eurofound: Right to disconnect in the 27 EU member states, Working Paper, 2020.
Eurofound: Work-life balance and flexible working arrangements in the European Union, Dublin 2017.
GUS: Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w pierwszym kwartale 2021 r.
GUS: Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w trzecim kwartale 2021 r.
Jaureguiberry F.: La deconnexion aux technologies de la communication, Reseaux 2014, nr 4, s. 15-49.
Korus P. (w:) Kodeks pracy. Komentarz, pod red. A. Sobczyka, Warszawa 2020, Legalis.
Leśniak G.J.: Pracownik ma prawo do bycia offline. Zawsze czy tylko w pracy zdalnej?
Ludera-Ruszel A.: Czas pracy a praca zdalna (w:) Praca zdalna w polskim systemie prawnym, pod red. A. Mędrali, Warszawa 2021.
Moras-Olaś K.: Prawo do bycia offline jako podstawowe prawo pracownika, Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej 2021, 28, nr 4, s. 305-323.
Morel L.: Le droit a la deconnexion en droit francais, Labour and Law Issues 2017, vol. 3, nr 2, s. l-16.
Naumowicz K.: Prawo do bycia offline a praca zdalna (w:) Praca zdalna w polskim systemie prawnym, pod red. M. Mędrali, Warszawa 2021.
Nowak M.: Wypalenie zawodowe a prawo do odpoczynku - wybrane zagadnienia, Monitor Prawa Pracy 2019, nr 1, s. 15-20.
Piwowarska K.: Czy nowe technologie zrewolucjonizują rynek pracy?, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały 2018, nr 2, s. 135-155.
Secunda P.M.: The employee right to disconnect, Notre Dame Journal of International & Comparative Law 2019, vol. 9, iss. 1, article 3.
Sliż P.: Praca zdalna podczas epidemii COVID-19 w Polsce - wyniki badania empirycznego, E-mentor 2020, nr 3, s. 50-65.
Surdykowska B.: Prawo do odłączenia - coraz większe wyzwanie we współczesnym świecie pracy, Monitor Prawa Pracy 2019, nr 12, s. 7-8.
Sytuacja zawodowa Polaków i gotowość zmiany zatrudnienia, Komunikat z badań CBOS Nr 152/2021, grudzień 2021.
UNESCO Institute for Statistics, Glossary.
Von Bergen C.W., Bressler M.S., Proctor T.L.: On the grid 24/7/365 and the right to disconnect, Employee Relations Law Journal 2019, vol. 45, nr 2, s. 3-20.
Wyka T. (w:) Kodeks pracy. Komentarz, Tom II, Art. 114-304(5), pod red. K.W. Barana, Warszawa 2020.
Związki zawodowe w Polsce, Komunikat z badań CBOS Nr 138/2019, listopad 2019.