Abstrakt
The article is devoted, firstly, to defining the criteria for identifying unfair clauses in a Polish law governed consumer contract without which such contract cannot be binding on the parties in its entirety. Secondly, the article indicates the permissible scope for eliminating the unfair clauses. Finally, the requirements for replacing an unfair clause with a supplementary provision of Polish law, which allow the contract to be maintained, are analyzed.
In the conclusions, the paper indicates that limits of the possibility of maintaining the contract in force are determined by the limits of conversion of defective contracts.
The contract cannot be upheld if the removal of the unfair clause will materially transform its main subject matter (essential elements) or main contractual risk.
A court cannot maintain an agreement by replacing it with a new content of rights and obligations which would not be foreseen by the parties due to public law regulations that apply to at least one of the parties (e.g. prudential requirements applicable to banks). Those public law requirements must not be violated by banks, and consequently, the courts shaping the contract anew do not have the power to violate those regulations as well. Such a practice would lead to the mass creation by courts of legal relationships generating systemic risks.
If, without a given unfair clause, the contract cannot be binding, it cannot be declared by a court binding on the sole ground that it would constitute a sanction imposed by a civil court which may discourage the entrepreneur from continued use of unfair clauses.
Bibliografia
Bednarek M. (w:) System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań część ogólna, pod red. K. Osajdy, Legalis 2019.
Bławat M.: Konwersja nieważnych czynności prawnych, wydanie elektroniczne, Legalis 2019.
Gandor K.: Konwersja nieważnych czynności prawnych, Studia Cywilistyczne 1963, t. IV.
Grebieniow A., Osajda K.: Kredyty walutowe. Węzłowe zagadnienia, Studia i Analizy Sądu Najwyższego 2019, t. VII.
Gutowski M.: Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2017.
Jabłoński M., Koźmiński K.: Bankowe kredyty waloryzowane do kursu walut obcych w orzecznictwie sądowym, Warszawa 2018.
Jagielska M.: Niedozwolone klauzule umowne (w:) Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, pod red. E. Nowińskiej, P. Cybuli, Kraków 2005.
Karasek Wojciechowicz I.: Wpływ niedozwolonego charakteru klauzuli na związanie stron umową, Transformacje Prawa Prywatnego 2018, nr 2.
Karasek Wojciechowicz I.: Die Sanktionierung missbräuchlicher Vertragsklauseln sowie die Vertragsrückabwicklung am Beispiel Polens, Osteuropa Recht 2020, vol. 1(66).
Kondek J.M., Somerski W.: Dopuszczalność ujemnego oprocentowania kredytów w świetle obecnej sytuacji gospodarczej, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 12.
Kurosz K.: Nieważność umowy kredytu na skutek wadliwego określenia warunków zmiany oprocentowania, Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 1.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B. (w:) System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, pod red. W. Czachórskiego, S. Grzybowskiego, Wrocław Warszawa 1985.
Łętowska E.: Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002.
Machnikowski P.: Swoboda umów według art. 353(1) k.c. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
Machnikowski P. (w:) System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań część ogólna, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2013.
Mikłaszewicz P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, Legalis 2019.
Mularski K. (w:) System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, A. Olejniczaka, Warszawa 2019.
Preussner Zamorska J.: Nieważność czynności prawnej w prawie cywilnym, Warszawa 1983. Radwański Z., Zieliński M. (w:) System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa 2012.
Romanowski M.: Życie umowy konsumenckiej po uznaniu jej postanowienia za nieuczciwe (w:) Życie umowy konsumenckiej po uznaniu jej postanowienia za nieuczciwe na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, pod red. M. Romanowskiego, Warszawa 2017.
Sołtys A.: Obowiązek wykładni zgodnej w kontekście wykładni prawa UE przez sądy polskie (w:) System prawa Unii Europejskiej, t. 3, Wykładnia prawa, pod red. L. Leszczyńskiego, Warszawa 2019.
Szpunar A.: O konwersji nieważnej czynności prawnej (w:) Księga pamiątkowa ku czci Profesora Leopolda Steckiego, pod red. M. Bączyka, Toruń 1997.
Trzaskowski R.: Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem, Warszawa 2013.
Wiewiórowska-Domagalska A.: Bułgarski standard, Dziennik Gazeta Prawna z 21 sierpnia 2015 r., https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/889585,bulgarskistandard.html (dostęp: 20 grudnia 2019 r.).
Zoll F.: Kilka uwag na temat tzw. redukcji utrzymującej skuteczność, Transformacje Prawa Prywatnego 2000, nr 1 i 2.