Abstrakt
According to Article 6(1) of the Unfair Terms Directive (93/13/EEC), the Member States should lay down that unfair terms used in a contract concluded with a consumer should not be binding on the consumer and that the contract should continue to bind the parties upon those terms if it is capable of continuing in existence without the unfair terms. Although the Unfair Terms Directive has been implemented in Poland for more than ten years, the impact of an unfair term on the rest of a contact is still controversial. Specifically, there is a question whether and under what circumstances declaring a contractual term unfair could result in an unenforceability of the entire contract. In order to answer this problem, the paper looks at the relevant Polish law and recent CJEU and national case law.
Bibliografia
Bednarek M.: Wzorce umów w prawie polskim, Warszawa 2005.
Bednarek M. (w:) System prawa prywatnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 5, Prawozobowiązań ? część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, Warszawa 2006.
Bednarek M. (w:) System prawa prywatnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 5, Prawo zobowiązań ? część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, Warszawa 2013.
Biernat S.: Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem Wspólnot Europejskich (w:) Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, pod red. C. Mika, Toruń 1998.
Bogucki O.: Odtwarzanie celów i innych wartości z tekstu prawnego (w:) W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, pod red. A. Choduń, S. Czepity, Szczecin 2010, s. 195?213.
Cudna-Wagner A., Miąskiewicz B.: Czy Sąd Najwyższy rzeczywiście złamał prawo?, Dziennik Gazeta Prawna z 11 września 2015 r., nr 177, https://finanse.uokik.gov. pl/chf/kalendarium/odpowiedz-na-glose-do-wyroku-sadu-najwyzszego-w-sprawie-mbanku (dostęp: 13.11.2016 r.).
Czabański J.: Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, Palestra 2016, z. 1?2, s. 182?188.
Czabański J.: Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza problemu, Palestra 2016, z. 6, s. 63?83.
Czech T.: Kontrola abuzywności klauzuli walutowej w umowie kredytu. Glosa do wyroku SN z 19 marca 2015 r. (IV CSK 362/14), Monitor Prawa Bankowego 2015, nr 10, s. 20?28.
Gnela B.: Umowa konsumencka w polskim prawie cywilnym i prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2013.
Gutowski M.: Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008.
Kohutek K.: Kontrola treści ogólnych warunków umów bankowych na tle nowelizacji kodeksu cywilnego w dziedzinie ochrony konsumenta, Prawo Bankowe 2000, nr 12, s. 25?38.
Kołodziej A.: Charakterystyka cywilnoprawnej sankcji niedozwolonych postanowień w umowach z konsumentami, Rejent 2008, nr 12, s. 73?95.
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości: Księga pierwsza Kodeksu cywilnego: projekt z uzasadnieniem, pod red. A. Flisek, Warszawa 2009.
Koroluk S.: Prawo ochrony konsumentów (współautor: A. Powałowski), Warszawa 2002.
Krajewski M.: Nowe spojrzenie na niektóre sankcje w prawie umów konsumenckich (w:) Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, pod red. M. Boratyńskiej, Warszawa 2016, s. 591?603.
Kuzmanow S.: Klauzule abuzywne w umowach deweloperskich, Warszawa 2012.
Lemkowski M.: Materialna ochrona konsumenta, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2002, z. 3, s. 67?96.
Łętowska E.: Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz, Warszawa 2001.
Łętowska E.: Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów. Komentarz, Warszawa 2001.
Machnikowski P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2016.
Mikłaszewicz P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Zobowiązania (art. 353? 92116 KC), pod red. K. Osajdy, Warszawa 2013.
Ohanowicz A.: Zbieg norm w polskim prawie cywilnym (w:) Wybór prac, Warszawa 2007.
Olejniczak A. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2010.
Pecyna M.: Kontrola wzorców umownych poza obrotem konsumenckim, Kraków 2003.
Pecyna M., Zatorska J.: Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach nieuczciwych praktyk rynkowych i nieuczciwych postanowień umownych, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2014, z. 3, s. 607?784.
Popiołek W. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2011.
Preussner-Zamorska J.: Nieważność czynności prawnej w prawie cywilnym, Warszawa 1983.
Preussner-Zamorska J.: Glosa do wyroku SN z dnia 12 maja 2000 r., V CKN 1029/00, OSP 2002, z. 1, poz. 1.
Radwański Z. (w:) System prawa cywilnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 2, Prawo cywilne ? część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa 2002.
Radwański Z.: W sprawie stosowania prounijnej wykładni prawa polskiego w umowie o usługach turystycznych (w:) W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, pod red. A. Choduń, S. Czepity, Szczecin 2010, s. 299?304.
Rajski J.: Wykładnia kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów (w:) Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003, s. 259?266.
Rapacki Ł.: The Principle of European Law Primacy: Polish Perspective (w:) Prawo europejskie w dobie reform. European Law Towards Reform, pod red. A. Kołtunowskiej, W. Maciejewskiego, A. Zawidzkiej, Warszawa?Maastricht 2008.
Robaczyński W.: Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu prawa cywilnego materialnego za lata 2001?2002, Przegląd Sądowy 2005, nr 11?12, s. 201?234.
Rutkowska E.: Ochrona konsumenta usług bankowych przed nieuczciwymi klauzulami w świetle ostatniej nowelizacji kodeksu cywilnego, Prawo Bankowe 2000, nr 9, s. 56?66.
Safjan M. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2011.
Sieradzka M.: Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, LEX/el.
Skory M.: Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta, Kraków 2005.
Skory M.: Klauzule abuzywne ? zastosowanie przepisów Dyrektywy 93/13 w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej (Niemcy, Anglia, Francja, Czechy, Słowacja, Węgry). Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2007.
Szanciło T.: Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, Glosa 2012, nr 2, s. 71?75.
Tenreiro M., Ferioli E.: Examen comparatif des législations nationales transposant la directive 93/13 (w:) L?integration e la Directive 93/13 dans les systemes legislatifs nationaux (Raport Komisji Europejskiej na temat implementacji Dyrektywy 93/13/EWG), 1999, s. 9, http://ec.europa.eu/consumers/archive/cons_int/
safe_shop/unf_cont_terms/event29_01.pdf (dostęp: 13.11.2016 r.). Trzaskowski R.: Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem, Warszawa 2013.
Węgrzynowski Ł.: Niedozwolone postanowienia umowne jako środek ochrony słabszej strony umowy obligacyjnej, Warszawa 2006.
Wiewiórowska-Domagalska A.: Bułgarski standard, Dziennik Gazeta Prawna z 21 sierpnia 2015 r., nr 162, https://finanse.uokik.gov.pl/chf/kalendarium/glosado-wyroku-sadu-najwyzszego-w-sprawie-mbanku (dostęp: 13.11.2016 r.).
Zagrobelny K. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2016.
Zoll F.: Doręczenie korespondencji posiadaczowi rachunku. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2012 r. (I CSK 350/12), Monitor Prawa Bankowego 2013, nr 10, s. 30?35.
Żuławska Cz. (w:) G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia ? zobowiązania, t. 1, Warszawa 2011.
Żuławska Cz., aktualizacja Trzaskowski R. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. J. Gudowskiego, Warszawa 2013.
Bednarek M. (w:) System prawa prywatnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 5, Prawozobowiązań ? część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, Warszawa 2006.
Bednarek M. (w:) System prawa prywatnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 5, Prawo zobowiązań ? część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, Warszawa 2013.
Biernat S.: Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem Wspólnot Europejskich (w:) Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, pod red. C. Mika, Toruń 1998.
Bogucki O.: Odtwarzanie celów i innych wartości z tekstu prawnego (w:) W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, pod red. A. Choduń, S. Czepity, Szczecin 2010, s. 195?213.
Cudna-Wagner A., Miąskiewicz B.: Czy Sąd Najwyższy rzeczywiście złamał prawo?, Dziennik Gazeta Prawna z 11 września 2015 r., nr 177, https://finanse.uokik.gov. pl/chf/kalendarium/odpowiedz-na-glose-do-wyroku-sadu-najwyzszego-w-sprawie-mbanku (dostęp: 13.11.2016 r.).
Czabański J.: Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, Palestra 2016, z. 1?2, s. 182?188.
Czabański J.: Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza problemu, Palestra 2016, z. 6, s. 63?83.
Czech T.: Kontrola abuzywności klauzuli walutowej w umowie kredytu. Glosa do wyroku SN z 19 marca 2015 r. (IV CSK 362/14), Monitor Prawa Bankowego 2015, nr 10, s. 20?28.
Gnela B.: Umowa konsumencka w polskim prawie cywilnym i prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2013.
Gutowski M.: Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008.
Kohutek K.: Kontrola treści ogólnych warunków umów bankowych na tle nowelizacji kodeksu cywilnego w dziedzinie ochrony konsumenta, Prawo Bankowe 2000, nr 12, s. 25?38.
Kołodziej A.: Charakterystyka cywilnoprawnej sankcji niedozwolonych postanowień w umowach z konsumentami, Rejent 2008, nr 12, s. 73?95.
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości: Księga pierwsza Kodeksu cywilnego: projekt z uzasadnieniem, pod red. A. Flisek, Warszawa 2009.
Koroluk S.: Prawo ochrony konsumentów (współautor: A. Powałowski), Warszawa 2002.
Krajewski M.: Nowe spojrzenie na niektóre sankcje w prawie umów konsumenckich (w:) Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, pod red. M. Boratyńskiej, Warszawa 2016, s. 591?603.
Kuzmanow S.: Klauzule abuzywne w umowach deweloperskich, Warszawa 2012.
Lemkowski M.: Materialna ochrona konsumenta, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2002, z. 3, s. 67?96.
Łętowska E.: Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz, Warszawa 2001.
Łętowska E.: Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów. Komentarz, Warszawa 2001.
Machnikowski P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2016.
Mikłaszewicz P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Zobowiązania (art. 353? 92116 KC), pod red. K. Osajdy, Warszawa 2013.
Ohanowicz A.: Zbieg norm w polskim prawie cywilnym (w:) Wybór prac, Warszawa 2007.
Olejniczak A. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2010.
Pecyna M.: Kontrola wzorców umownych poza obrotem konsumenckim, Kraków 2003.
Pecyna M., Zatorska J.: Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach nieuczciwych praktyk rynkowych i nieuczciwych postanowień umownych, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2014, z. 3, s. 607?784.
Popiołek W. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2011.
Preussner-Zamorska J.: Nieważność czynności prawnej w prawie cywilnym, Warszawa 1983.
Preussner-Zamorska J.: Glosa do wyroku SN z dnia 12 maja 2000 r., V CKN 1029/00, OSP 2002, z. 1, poz. 1.
Radwański Z. (w:) System prawa cywilnego, pod red. Z. Radwańskiego, t. 2, Prawo cywilne ? część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa 2002.
Radwański Z.: W sprawie stosowania prounijnej wykładni prawa polskiego w umowie o usługach turystycznych (w:) W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, pod red. A. Choduń, S. Czepity, Szczecin 2010, s. 299?304.
Rajski J.: Wykładnia kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów (w:) Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003, s. 259?266.
Rapacki Ł.: The Principle of European Law Primacy: Polish Perspective (w:) Prawo europejskie w dobie reform. European Law Towards Reform, pod red. A. Kołtunowskiej, W. Maciejewskiego, A. Zawidzkiej, Warszawa?Maastricht 2008.
Robaczyński W.: Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu prawa cywilnego materialnego za lata 2001?2002, Przegląd Sądowy 2005, nr 11?12, s. 201?234.
Rutkowska E.: Ochrona konsumenta usług bankowych przed nieuczciwymi klauzulami w świetle ostatniej nowelizacji kodeksu cywilnego, Prawo Bankowe 2000, nr 9, s. 56?66.
Safjan M. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2011.
Sieradzka M.: Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, LEX/el.
Skory M.: Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta, Kraków 2005.
Skory M.: Klauzule abuzywne ? zastosowanie przepisów Dyrektywy 93/13 w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej (Niemcy, Anglia, Francja, Czechy, Słowacja, Węgry). Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2007.
Szanciło T.: Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, Glosa 2012, nr 2, s. 71?75.
Tenreiro M., Ferioli E.: Examen comparatif des législations nationales transposant la directive 93/13 (w:) L?integration e la Directive 93/13 dans les systemes legislatifs nationaux (Raport Komisji Europejskiej na temat implementacji Dyrektywy 93/13/EWG), 1999, s. 9, http://ec.europa.eu/consumers/archive/cons_int/
safe_shop/unf_cont_terms/event29_01.pdf (dostęp: 13.11.2016 r.). Trzaskowski R.: Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem, Warszawa 2013.
Węgrzynowski Ł.: Niedozwolone postanowienia umowne jako środek ochrony słabszej strony umowy obligacyjnej, Warszawa 2006.
Wiewiórowska-Domagalska A.: Bułgarski standard, Dziennik Gazeta Prawna z 21 sierpnia 2015 r., nr 162, https://finanse.uokik.gov.pl/chf/kalendarium/glosado-wyroku-sadu-najwyzszego-w-sprawie-mbanku (dostęp: 13.11.2016 r.).
Zagrobelny K. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2016.
Zoll F.: Doręczenie korespondencji posiadaczowi rachunku. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2012 r. (I CSK 350/12), Monitor Prawa Bankowego 2013, nr 10, s. 30?35.
Żuławska Cz. (w:) G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia ? zobowiązania, t. 1, Warszawa 2011.
Żuławska Cz., aktualizacja Trzaskowski R. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. J. Gudowskiego, Warszawa 2013.