Słowa kluczowe
pośrednio poszkodowany
bezpośrednio poszkodowany
władza publiczna
ograniczenie konstytucyjnych wolności i praw
Abstrakt
Concepts limiting liability for damages towards only directly injured parties are controversial in the science of law. This concept has not yet been discussed in greater detail in connection with the public authority liability for damages. The character of the public authority liability for damages, resulting from the fact that it is enshrined in the Constitution of the Republic of Poland, means that this concept requires a separate discussion on this type of liability. Moreover, the discussion of the above issue may become extremely practical in connection with the possible liability of public authorities for the restrictions introduced in connection with the Covid-19 pandemic.
The main task of this article is a comprehensive discussion of the above issue. For this purpose, it is necessary to refer to the constitutional regulation of the public authority liability for damages. Next, the arguments expressed in the science of law will be discussed, which speak both for and against limiting the indemnification of the damage caused to directly injured parties. The above will lead to the resolution of the key problem, which is the admissibility of limiting liability for damages to those directly injured against the public authority liability for damages.
Bibliografia
Adamczyk M.: Niezgodność z prawem działania lub zaniechania organu władzy publicznej jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, Legalis 2019.
Banaszczyk Z.: Szkody bezpośrednie i pośrednie a podmiotowy zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, PS 2016, nr 2.
Bagińska E.: Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Bagińska E., Parchomiuk K. (w:) System prawa administracyjnego, t. 12, Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, pod red. R. Hausera, A. Wróbla, Z. Niewiadomskiego, Warszawa 2016.
Banaszak B.: Zakres podmiotów uprawnionych do dochodzenia wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji RP), Monitor Prawniczy 2011, nr 1.
Banaszak B.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Legalis 2012.
Banaszczyk Z.: Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015.
Bednarczyk-Płachta A., Kumela-Romańska M.: Prawne aspekty odpowiedzialności odszkodowawczej państwa z tytułu czasowego ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej spowodowanej COVID-19. Wybrane zagadnienia, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 11.
Bosek L., Grzegorczyk P., Weitz K. (w:) Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1-86, pod red. M. Safjana, L. Boska, Legalis 2016.
Bosek L.: Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2021.
Chłopecki A.: Szkoda poniesiona przez spółkę akcyjną a szkoda poniesiona przez akcjonariusza w świetle przepisów kodeksu spółek handlowych i kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2007, nr 5.
Domański M.: Materialnoprawne i procesowe aspekty dochodzenia odszkodowania na podstawie ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, Prawo w Działaniu 2021, nr 46.
Florczak-Wątor M.: Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, PiP 2020, z. 12.
Florczak-Wator M. (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. P. Tulei, Warszawa 2021.
Garlicki L., Wojtyczek K. (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. L. Garlickiego, M. Zubika, Warszawa 2016.
Haczkowska M.: Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa według Konstytucji RP, Warszawa 2007.
Janiszewska B.: Refleksje na temat wprowadzenia art. 446 § 4 k.c. (w:) Oblicza prawa cywilnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Błeszyńskiemu, pod red. K. Szczepanowskiej-Kozłowskiej, Warszawa 2013.
Kaliński M.: Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Kaliński M.: Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych - w związku z nowelizacją art. 446 kodeksu cywilnego, PS 2014, nr 3.
Kaliński M.: Cywilne prawo - zobowiązania - związek przyczynowy - czyn niedozwolony - odpowiedzialność sprawcy za tzw. szkody bezpośrednie i pośrednie.
Glosa do wyroku SN z dnia 22 czerwca 2012 r., V CSK 282/11, OSP 2015, z. 7-8.
Karasek I. (w:) Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy po wyroku TK z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/2000, Transformacje Prawa Prywatnego 2002, z. 1-2.
Kremis J.: Skutki prawne odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego, PiP 2002, z. 6.
Krupa-Lipińska K.: Związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, Warszawa 2020.
Lackoroński B.: Orzecznictwo dotyczące odpowiedzialności za tzw. szkody pośrednie, PS 2007, nr 9.
Lackoroński B.: Odpowiedzialność za tzw. szkody pośrednie w polskim prawie cywilnym (w:) Odpowiedzialność odszkodowawcza, pod red. J. Jastrzębskiego, Warszawa 2007.
Lackoroński B.: Pojęcie strony a podmiotowy zakres odpowiedzialności na podstawie art. 4171 § 2 k.c. za uniemożliwienie korzystania z rzeczy spowodowane wadliwą decyzją administracyjną (uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r.), PS 2009, nr 4.
Lackoroński B.: Odpowiedzialność cywilna za pośrednie naruszenie dóbr, Warszawa 2013.
Lackoroński B.: Cywilne prawo - zobowiązania - związek przyczynowy - czyn niedozwolony -odpowiedzialność sprawcy za tzw. szkody bezpośrednie i pośrednie. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2012 r., V CSK 282/11, OSP 2013, z. 5.
Lackoroński B., Raczkowski M. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, Legalis 2020.
Owczarek M.: Problem bezprawności względnej w systemie odpowiedzialności deliktowej, Palestra 2004, z. 5-6.
Pecyna M.: Odpowiedzialność Skarbu Państwa za ograniczenia praw i wolności w czasie epidemii COVID-19, PiP 2020, z. 12.
Podsiadlik C., Skudynowski P.: Bezprawie normatywne (wybrane zagadnienia), PiP 2010, z. 10.
Roszkiewicz J.: Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie niekonstytucyjnego rozporządzenia - uwagi na tle sprawy w Trybunale Konstytucyjnym o sygn. akt K 18/20, Monitor Prawniczy 2021, nr 6.
Safjan M.: Problematyka tzw. bezprawności względnej oraz związku przyczynowego na tle odpowiedzialności za niezgodne z prawem akty normatywne (w:) Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, pod red. L. Ogiegły, W. Popiołka, M. Szpunara, Zakamycze 2005.
Safjan M., Matuszyk K.J.: Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
Skoczylas J.J.: Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez władzę publiczną, Warszawa 2005.
Skrzydło W.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Sokołowski K.P.: O bezprawiu legislacyjnym uwag kilka, PS 2016, nr 3.
Strugała R.: Odpowiedzialność deliktowa wobec osób pośrednio poszkodowanych: podmiotowe granice obowiązku odszkodowawczego w kontekście pojęcia szkody, System Prawa Prywatnego 2017, z. 2.
Strugała R.: Odpowiedzialność deliktowa za tzw. szkody pośrednie (szkody refleksowe) wspólników i akcjonariuszy - próba alternatywnego podejścia (w:) Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, pod red. A. Dańko-Roesler, M. Leśniaka, M. Skorego, B. Sołtysa, Wrocław 2018.
Strugała R.: Dobra i interesy chronione w strukturze czynu niedozwolonego, Warszawa 2019.
Strugała R.: Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wynikające z zakazów prowadzenia działalności gospodarczej w okresie pandemii COVID-19, Przegląd Prawa Handlowego 2021, nr 5.
Tuleja P. (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. P. Tulei, Warszawa 2021.
Wilejczyk M.: Teorie prawa deliktów, Warszawa 2021.
Zoll F., Południak-Gierz K., Bańczyk W.: Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkody majątkowe spowodowane ograniczeniami wprowadzonymi w związku z COVID-19, Studia Prawa Prywatnego 2021, z. 3.
Zubik M., Sokolewicz W. (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2016.
żelechowski Ł.: Ochrona oznaczeń odróżniających w prawie zwalczania nieuczciwej konkurencji. Zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2019.