Słowa kluczowe
akcjonariusz
konsument
spółka handlowa
Abstrakt
Commercial law, as a branch of law regulating social relations between professionals, has axiology and genotype that is different from consumer law, which focuses on the protection of transactionally weaker subjects of civil law. Nevertheless, because of the far-reaching expansion of consumer protection to other relations, there is a junction between these two separate parts of civil law. The paper provides the results of the analysis concerning the possibility of applying consumer protection regulations to natural persons who are partners or shareholders in commercial companies. The author considered several situations of the possible application of that protection. The first two situations relate to participation in a company and acquiring a legal status of a partner or a shareholder. The third and the fourth connect to legal transactions with entities other than the parent company but with different details. The last one pertains to transactions with the parent company unrelated to the companys relationship. The paper also contains the examination of the legal status of partners and shareholders in situations when they lack consumer protection. The analysis involved a dogmatic and comparative approach with Austrian and German law, as well as cases of the European Court of Justice and theoretical studies on company law from the United Kingdom and the United States.
Bibliografia
Allerhand M.: Kodeks handlowy. Komentarz, Lwów 1935.
Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Pargendler M. (w:) R. Kraakman et al.: The Anatomy of Corporate Law. A Comperative and Functional Approach, Oxford 2017.
Armour J., Whincop M.J.: The Proprietary Foundations of Corporate Law, Oxford Journal of Legal Studies 2007, nr 3.
Arnold N.: Die Unternehmereigenschaft des Gesellschafters, Der Gesellschafter 2016, nr 2.
Bajor B.: Teoretycznoprawne aspekty jednoosobowej spółki (część II), Studia Prawnicze 2000, z. 1-2.
Beck L.: Die Gesellschaft burgerlichen Rechts unter Beteiligung einer GmbH als Verbraucher, Verbraucher und Recht 2017, z. 10.
Bielski P. (w:) System prawa handlowego, t. 1, Prawo handlowe - część ogólna, pod red. S. Włodyki, Warszawa 2009.
Boemke B., Ulrici B.: BGB Allgemeiner Teil, Berlin-Heidelberg 2014.
Bulow P., Artz M.: Heidelberger Kommentar zum Verbraucherkreditrecht, Heidelberg 2006.
Bydlinski P., Haas S.: Besonderheiten bei Haftungsübernahme eines geschaftsfuhrenden Alleingesellschafters fur Schulden seiner GmbH?, Osterreichisches Bankarchiv 2003, z. 1.
Bydlinski P.: Burgerliches Recht, Bd. I, Allgemeiner Teil, Wien 2018.
Cahn A., Donald D.C.: Comparative Company Law. Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the UK and the USA, Cambridge 2010.
Chrzanowski W.: Zarys prawa korporacji. Część ogólna, Warszawa 1997.
Denkinger F.: Der Verbraucherbegriff, Berlin 2007.
Doliński A.: Austryackie prawo spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2021.
Dybiński J.: Pojęcie konsumenta na rynku kapitałowym w prawie polskim i unijnym, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2018, z. 2.
Dybiński J., Jakubowski A., Mikłaszewicz P., Orzeł-Jakubowska A. (w:) Prawo konsumenckie. Komentarz, t. VII, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2019, Legalis. Faust F.: Burgerliches Gesetzbuch Allgemeiner Teil, Baden-Baden 2018.
Gnela B.: Pojęcie konsumenta w prawie wspólnotowym i prawie polskim (w:) Ochrona konsumenta usług finansowych. Wybrane zagadnienia prawne, pod red. B. Gneli, Warszawa 2007.
Gnela B.: Umowa konsumencka w polskim prawie cywilnym i prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2013.
Gnela B.: Wpływ pośredniej sprzedaży akcji na ich cenę z art. 79 ust. 2 pkt 1 ustawy o ofercie publicznej oraz problem uznania inwestora - akcjonariusza mniejszościowego za konsumenta według art. 61 § 1 k.p.c. (obecnie art. 61 § 1 pkt 3 k.p.c.). Glosa do wyroku SN z dnia 18 lipca 2019 r., I CSK 587/17, OSP 2020, z. 6.
Grunewald B., Peifer K.-N.: Verbraucherschutz im Zivilrecht, Berlin-Heidelberg 2010.
Grzybowski S. (w:) System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, pod red. S. Grzybowskiego, Ossolineum 1985.
Gsell B. (w:) J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einfuhrungsgesetz und Nebengesetzen. Eckpfeiler des Zivilrechts, Hrsg. M. Martinek, Berlin 2008.
Hanlein A.: Der mitverpflichtete Gesellschafter-Geschaftsfuhrer als Verbraucher?, Der Betrieb 2001, z. 22.
Hansen R.G., Lott J.R. Jr.: Externalities and Corporate Objectives in a World with Diversified Shareholder/Consumers, The Journal of Financial and Quantitative Analysis 1996, nr 1.
Hansmann H., Pargendler M.: The Evolution of Shareholder Voting Rights: Separation of Ownership and Consumption, Yale Law Journal 2014, t. 123.
Hansmann H.: The Ownership of Enterprise, Cambridge 2000.
Harrer F.: Gesellschafter und Manager als Konsumenten, Wirtschaftsrechtliche Blatter 2010, z. 12.
Heidinger A.: Zur Qualifikation der Burgschaft eines nicht geschaftsfahrenden Mehrheitsgesellschafters, der aber Prokurist ist, als Verbrauchergeschaft, Wirtschaftsrechtliche Blatter 2007, z. 9.
Hemmer K.E., Wust A., dAlquen C., Stainer P.: Verbraucherschutzrecht, Würzburg 2019.
Herbet A. (w:) Zobowiązania. Komentarz, t. I, Przepisy ogólne i powiązane przepi- sy Księgi I k.c., pod red. P. Machnikowskiego, Warszawa 2022, Legalis.
Herbet A.: Obrót udziałami w spółce z o.o., Warszawa 2004.
Hirschman A.O.: Exit, Voice, and Loyalty. Responses to Decline in Firms, Organizations, and States, Cambridge-London 1970.
Hommelhoff P.: Fortentwicklungen im Aktienrecht und ihre Akteure in Gesetzgebung,
Rechtsprechung, Unternehmenspraxis und Wissenschaft (w:) 50 Jahre Aktiengesetz, Hrsg. H. Fleischer, J. Koch, B. Kropff, M. Lutter, Berlin 2016.
Huemer D.: Minderheitsgesellschafter einer GmbH ist Verbraucher, Juristische Blatter 2007, z. 4.
Jagielska M. (w:) Zobowiązania. Komentarz, t. I, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I k.c., pod red. P. Machnikowskiego, Warszawa 2022, Legalis. Katherin G. (w:) Kurzkommentar zum ABGB. Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch, Ehegesetz, Konsumentenschutzgesetz, IPR-Gesetz und Europaisches Vertragsstatutubereinkommen, Hrsg. H. Koziol, P. Bydlinski, R. Bollenberger, Wien 2007.
Katner W.J.: Spółki handlowe jako przedsiębiorcy według Kodeksu cywilnego i Kodeksu spółek handlowych, Monitor Prawniczy 2017, nr 7 (dodatek).
Klein A., Oplustil K. (w:) System prawa handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, pod red. M. Steca, Warszawa 2017.
Kliebisch R.: Die Anwendung der Lehre von der fehlerhaften Gesellschaft beim
Widerruf eines Gesellschaftsbeitritts - Gesellschaftsrecht versus Verbraucherschutz, Zeitschrift fur das Juristische Studium 2010, nr 1.
Klimke D. (w:) HGB Kommentar, Hrsg. M. Haublein, R. Hoffmann-Theinert, 2021, Beck-online.
Kopaczyńska-Pieczniak K.: Zasada uczciwości kupieckiej jako zasada prawa handlowego, Studia Iuridica Lublinensia 2016, t. 25, nr 1.
Kruczalak K.: Prawo handlowe. Zarys wykładu, Warszawa 1997.
Kułak K., Podleś M., Wiórek P.M.: Pojęcie przedsiębiorcy i kupca w prawie niemieckim i francuskim na tle pojęcia przedsiębiorcy w projekcie kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa i Administracji 2011, t. 84.
Langer S. (w:) H. Kosesnik-Wehrle, H.P. Lehofer, G. Mayer, S. Langer: Konsumentenschutzgesetz. Mit den geanderten Bestimumungen des ABGB und den EG-Richtlinien. Kurzkommentar, Wien 2004.
Leipold D.: BGB I: Einfuhrung und Allgemeiner Teil, Tubingen 2008.
Lentner G.M., Ratka T.: Entwicklungslinien der Europaisierung des Verbraucherschutzrechts und Konsumentenbegriffs (w:) Ausgewahlte Praxisfragen des neuen Verbraucherrechts. Verbraucherrechte-RL - Hausturgeschaft - AGB- Kontrolle, Hrsg. L. Jost, T. Ratka, Wien 2016.
Łętowska E.: Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002.
Lurger B., Augenhofer S.: Osterreichisches und Europaisches Konsumentenschutzrecht, Wien 2008.
Martens S. (w:) Beckscher Online-Kommentar zum BGB, Hrsg. W. Hau, R. Poseck, 2021, Beck-online.
Mayrhofer H., Nemeth K. (w:) Klang Kommentar zum Konsumentenschutzgesetz, Hrsg. A. Fenyves, F. Kerschner, A. Vonkilch, Wien 2006.
Micklitz H.W. (w:) Munchener Kommentar zum Burgerlichen Gesetzbuch, Bd. 1, Allgemeiner Teil §§ 1-240, AllgPersonlR, ProstG, AGG, Hrsg. C. Schubert, 2018, Beck-online.
Miedziński M.: Ochrona akcjonariuszy mniejszościowych przed nieuzasadnioną tezauryzacją zysku spółki, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2017, z. 1.
Mikłaszewicz P.: Obowiązki informacyjne w umowach z udziałem konsumentów na tle prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2008.
Mulbert P.O.: Der (zukunftige) Gesellschafter - stets ein Verbraucher? (w:) Festschrift fur Walther Hadding zum 70. Geburtstag am 8. Mai 2004, Hrsg. F. Hauser, H. Hammen, J. Hennrichs, A. Steinbeck, U.R. Siebel, R. Welter, Berlin 2004.
Naworski J.P.: Przedsiębiorca versus konsument w prawie polskim, Studia Prawa Prywatnego 2018, nr 1.
Nazaruk P. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. J. Ciszewskiego, P. Nazaruka, Warszawa 2019.
Nita-Jagielski G. (w:) J. Bieniak et al.: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Nueber M.: Der Gesellschafter als Verbraucher im Schiedsverfahren. Schiedsfahig- keit gesellschafts- und stiftungsrechtlicher Streitigkeiten?, Aufsichtsrat aktuell 2012, z. 5.
Nueber M.: Schiedsvereinbarungen mit Verbrauchern im GmbH-Recht, Zak-Zivil recht actuell 2010, z. 3.
Opalski A. (w:) System prawa prywatnego, t. 17B, Prawo spółek kapitałowych, pod red. S. Sołtysińskiego, Warszawa 2016.
Opalski A., Wiśniewski A. (w:) Kodeks spółek handlowych, t. IIIA, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301-392, pod red. A. Opalskiego, Warszawa 2016, Legalis.
Opalski A.: Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Opalski A.: Zasada jednakowego traktowania wspólników i akcjonariuszy, Przegląd Prawa Handlowego 2012, nr 6.
Osajda K.: Ochrona inwestora - konsumenta na rynku instrumentów finansowych (rynku kapitałowym), Państwo i Prawo 2021, z. 4.
Pajor T. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, pod red. P. Księżaka, M. Pyziak-Szafnickiej, Warszawa 2014.
Pazdan M. (w:) System prawa prywatnego, t. I, Prawo cywilne - część ogólna, pod red. M. Safjana, Warszawa 2012.
Peiper L.: Komentarz do kodeksu handlowego i przepisów wprowadzających tenże
kodeks wraz z rozporządzeniami wykonawczemi, Lwów 1936.
Piecuch T.: Przedsiębiorczość. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2013.
Prawo spółek, pod red. S. Włodyki, Kraków 1996.
Purnhagen K.: Die Zurechnung vor Unternehmer-und Verbraucherhandeln in den §§ 13 und 14 BGB im Spiegel der Rechtsprechung-Eckpfeiler eines Konzepts?, Verbraucher und Recht 2015, nr 1.
Reichardt V.: Der Verbraucher und seine variable Rolle im Wirtschaftsverkehr. Die Problematik der rechtlichen Erfassung und Einordnung von Vertragsparteien als Verbraucher oder Unternehmer im Sinne der §§ 13, 14 BGB, Berlin 2008.
Rutkowska-Tomaszewska E.: Prawo ochrony konsumenta usług finansowych w świetle założenia racjonalnego ustawodawcy - kilka wybranych uwag, Przegląd Prawa i Administracji 2020, t. 120.
Saenger I. (w:) Erman Burgerliches Gesetzbuch. Handkommentar mit AGG, EGBGB (Auszug), ErbbauRG, LPartG, ProdHaftG, VBVG, VersAusglG und WEG, Hrsg.
H.P. Westermann, B. Grunewald, G. Maier-Reimer, Koln 2017.
Schafer C. (w:) M. Habersack, C. Schafer: Das Recht der OHG, Kommentierung der §§ 105 bis 160 HGB, Berlin-Boston 2019.
Schmidt K. (w:) Munchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, t. 5, §§ 343-406. CISG, Hrsg. B. Grunewald, 2018, Beck-online.
Schumacher F.: Der Gesellschafter als Unternehmer, Wirtschaftsrechtliche Blatter 2012, z. 2.
Skarcis F.: Der GmbH-Gesellschafter als Verbraucher, Wien 2017.
Skarics F.: (Kein) Verbraucherschutz fur interzedierende GmbH-Gesellschafter?, Osterreichischen Notariatszeitung 2017, z. 3.
Skory M.: Czy w prawie spółek jest miejsce dla ochrony konsumenta? (w:) Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, pod red. J. Frąckowiaka, Wrocław 2006. Skory M.: Przegląd wybranych regulacji prawnych dotyczących pojęcia konsumen- ta na tle definicji konsumenta zawartej w projekcie księgi pierwszej kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa i Administracji 2011, t. 84.
Sójka T.: Umowa objęcia akcji, Warszawa 2012.
Sójka T.: Zasada równego traktowania akcjonariuszy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2000, z. 4.
Sołtys B. (w:) Ustawa o prawach konsumenta. Kodeks cywilny (wyciąg). Komentarz, pod red. B. Kaczmarek-Templin, P. Steca, D. Szostka, Warszawa 2014, Legalis. Sołtysiński S. (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. I, Art. 1-150, Warszawa 2012, Legalis.
Spyra M. (w:) J. Bieniak et al.: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Szajkowski A.: Formy ustrojowe spółek handlowych, Państwo i Prawo 2001, z. 8.
Szajkowski A.: Koncepcja legislacyjna spółki handlowej (w:) Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, pod red. W. Czaplińskiego, Warszawa 2006.
Szajkowski A., Tarska M.: Prawo spółek handlowych, Warszawa 2005.
Szpringer W.: Społeczna odpowiedzialność banków. Między ochroną konsumenta a osłoną socjalną, Warszawa 2009.
Szwaja J. (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. V, Pozakodeksowe prawo handlowe, Warszawa 2015, Legalis.
Tarska M. (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. V, Pozakodeksowe prawo handlowe, Warszawa 2015, Legalis.
Tarska M.: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Istota. Ustrój. Funkcjonowanie, Warszawa 2003.
Tofel M. (w:) J. Bieniak et al.: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Trenker M., Demetz M.: Schiedsfahigkeit von Beschlussmangelstreitigkeiten in der GmbH. Zugleich eine Anmerkung zu OGH 6 Ob 42/12p und BGH II ZR 255/08, Wirtschaftsrechtliche Blatter 2013, z. 1.
Weitz K. (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. VI, Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), pod red. T. Erecińskiego, Warszawa 2017.
Westermann H.P. (w:) Heidelberger Kommentar zum Aktiengesetz, Hrsg. T. Burgers, T. Korber, Heidelberg 2017.
Wierzbowski M.: Ochrona inwestora a ochrona konsumenta na rynku kapitałowym, Przegląd Prawa Handlowego 2022, nr 5.
Wilfinger A.: EuGVVO-Verbrauchergerichtsstand bei Aktionarsklagen, Osterreichisches Recht der Wirtschaft 2017, nr 6.
Wilhelmsson T.: Varieties of Welfarism in European Contract Law, European Law Journal 2004, vol. 10, nr 6.
Wolf C., Bismarck M. von: Kaufmann Unternehmer, Verbraucher - wann gilt das BGB, wann das HGB, wann Verbraucherrecht?, Juristische Arbeitsblatter 2010, z. 12.
Zdanikowski P.: Prawo udziałowe w spółce z o.o., Warszawa 2011.
Żelechowski Ł. (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. W. Borysiaka (red. serii: K. Osajda), Warszawa 2022, Legalis.
Ziemiak M.P.: Przedsiębiorca prawie konsumentem. Kilka uwag na tle art. 1 oraz art. 55 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, Przegląd Sądowy 2020, nr 7-8.