Słowa kluczowe
orzeczenie nieistniejące
sententia non existens
orzeczenie wadliwe
nieważność postępowania
nieważność orzeczenia sądu cywilnego
kurator
Abstrakt
Artykuł dotyczy orzeczeń sądów cywilnych skierowanych do osób zmarłych przed wniesieniem przeciwko nim pozwu. Kwestie te mają wartość nie tylko teoretyczną, ale przede wszystkim praktyczną, zwłaszcza z perspektywy organów sądowych i prawników reprezentujących strony w takich sprawach. W obrocie prawnym funkcjonuje bowiem wciąż wiele takich orzeczeń wydanych głównie w sprawach dotyczących regulacji stanów prawnych nieruchomości. Autor wskazał, że orzeczenia te różnią się od orzeczeń wadliwych sensu stricto - eliminowanych w drodze środków zaskarżenia zawartych w k.p.c. - oraz wyroków nieistniejących i zaklasyfikował je do nowej kategorii orzeczeń sui generis nieważnych. Przedstawiając postulaty de lege ferenda oraz powołując się na uchwałę SN z 26 września 2000 r., III CZP 29 00, opowiedział się za koniecznością ich eliminacji z obrotu prawnego przy każdej nadarzającej się okazji procesowej.
Bibliografia
Adamiak A., Wadliwość decyzji administracyjnej, Wrocław 1986.
Adamiak A., Zagadnienie decyzji nie istniejących, AUWr Nr 1022, Prawo CLXVIII, Wrocław 1990.
Allerhand M., Nakaz zapłaty przeciwko zmarłemu, Polski Proces Cywilny 1937, nr 20.
Allerhand M., Nieważność wyroku z powodu nienależytego obsadzenia sądu, Przegląd Prawa i Administracji 1909, nr 52.
Berutowicz W., Wszczęcie procesu cywilnego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Prawo 1960, nr 27.
Bladowski B., Orzeczenia nieistniejące w cywilnym postępowaniu odwoławczym, NP 1991, nr 1.
Błaszczak Ł., Orzeczenie nieistniejące (sententia non existens) w sądowym postępowaniu cywilnym, [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Ł. Błaszczak, Toruń 2007.
Błaszczak Ł., Wątpliwości wokół czynności sądowych w razie śmierci strony pozwanej po wniesieniu przeciwko niej pozwu, ale przed doręczeniem jej odpisu, [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław 2015
Broniewicz W., Chwila wszczęcia cywilnego postępowania rozpoznawczego przed sądem powszechnym, Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych 1976, nr 14.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne, Warszawa 2008.
Broniewicz W., Sententia inutiliter data w postępowaniu cywilnym, Państwo i Prawo 2007, nr 9.
Broniewicz W., W kwestii stanowiska prawnego kuratora, Palestra 1968, nr 6.
Czepita S., Szacoń G., Teoretyczne i praktyczne aspekty zagadnienia tak zwanych wyroków nieistniejących w procesie cywilnym, [w:] Proces cywilny. Nauka kodyfikacja praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Forystek J., Nieakt (actum non existens) w demokratycznym państwie prawa, Transformacje Prawa Prywatnego 2001, nr 2.
Gapska E., Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009.
Gdesz M., Rewindykacja gruntów warszawskich. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2012.
Gizbert Studnicki T., O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, Państwo i Prawo 1975, nr 4.
Gniewek E., Utrata zdolności sądowej przez osobę prawną w trakcie procesu, Rejent 1998, nr 5.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Haak H., Opieka i kuratela. Komentarz, Toruń 2004.
Hofmański P., Ciszej nad trumną nieważności, Palestra 2003, z. 5 i 6.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Opieka i kuratela. LEX 2014.
Jędrzejewska M., Problemy wynikające z regulacji zdolności sądowej w kodeksie postępowania cywilnego, Przegląd Sądowy 1993, nr 10.
Kaczmarek P., Zdolność sądowa jako problem teorii prawa, Kraków 2006.
Kappes A., Skrzydło J., Czy wyroki neo sędziów są ważne? Rozważania na tle uchwały trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.01.2020 r., Palestra 2020, nr 5.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016
Konieczny M., Nieważność aktu administracyjnego w kontekście art. 156 k.p.a oraz nieważność ex lege a koncepcja aktu nieistniejącego w postępowaniu administracyjnym, Przegląd Prawa Publicznego 2014, nr 6.
Kotowicz M., Śmierć pozwanego przed doręczeniem odpisu pozwu, Przegląd Sądowy 2019, nr 9
Korzan K., Kurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1966.
Korzan K., Stanowisko prawne kuratora spadku, Palestra 1967, nr 11 i 12.
Korzan K., Wyroki nieistniejące, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 307, Wrocław 1976.
Korzan K., Wyroki nieistniejące, Przegląd Prawa i Administracji, t. VII, Wrocław 1977.
Laskowska A., Zawieszenie sądowego postępowania rozpoznawczego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009
Lipiński K., Kodeks postępowania cywilnego z orzecznictwem okresu powojennego i komentarzem, Warszawa 1961.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, Państwo i Prawo 2005, nr 4.
Margoński M., Kurator spadku, Warszawa 2009.
Markiewicz K., Problem sententia non existens na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Rejent 2002, nr 11.
Mądrzak H., Marszałkowska Krześ E., Postępowanie cywilne, Warszawa 2003.
Miączyński A., Faktyczne i prawne istnienie orzeczenia w sądowym postepowaniu cywilnym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zeszyty Prawnicze 1972, nr 55.
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, ZNUJ, Prace Prawnicze, Kraków 1974, z. 67.
Nowak L., Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Czynności konwencjonalne w prawie, SP 1972, nr 33.
Obrębski R., Zarys istoty zdolności sądowej w postępowaniu cywilnym, Polski Proces Cywilny 2016, nr 1.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009.
Radajewski M., Wybór członków Krajowej Rady Sądownictwa. Glosa do wyroku TK z dnia 20 czerwca 2017 r., K 5 17, Państwo i Prawo 2018, nr 3.
Rafacz Krzyżanowska M., Śmierć pozwanego przed doręczeniem odpisu pozwu, Nowe Prawo 1962, nr 4
Sawczuk M., Wznowienie postępowania cywilnego, Warszawa 1970.
Sikora J., Orzeczenia nieistniejące, Studia Cywilistyczne 1978, t. XXIX.
Sławicki P., Katalog czynności prawnych nieistniejących na gruncie polskiego porządku prawnego, Roczniki Nauk Prawnych 2011, nr 2.
Stefko K., Wadliwe akty sądu w postępowaniu cywilnym [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskigo, red. W. Osuchowski, M. Sośniak, B. Walaszek, Warszawa 1964
System prawa cywilnego. Tom IV. Prawo spadkowe, Ossolineum 1986.
System prawa procesowego cywilnego, Tom III, Środki zaskarżenia, cz. 2, Warszawa 2013.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Uliasz M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Warszawa 2007.
Weitz K. [w:], System Prawa Procesowego Cywilnego, Warszawa 2013, t. III, cz. 2, Warszawa 2013.
Wengerek E., Glosa do uchwały SN z 16.09.1961 r., 4 CO 18 60, OSPiKA 1963, nr 4.
Winczura M., Skarga kasacyjna od orzeczenia nieistniejącego glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 31.08.2018 r., I CSK 300 18, Glosa 2020, nr 1.
Wolak G., Kurator spadku a postępowanie o zniesienie współwłasności, Przegląd Prawno Ekonomiczny 2017, nr 2.
Zagrodnik, J., Problem nieważności orzeczeń wydanych przed 1 lipca 2003 r. na tle aktualnego stanu prawnego, WPP 2004, nr 4.
Zembrzuski T., Glosa do postanowienia SN z 31.08.2018 r., I CSK 300 18, OSP 2019, nr 4
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.