Trwałość małżeństwa w świetle standardów międzynarodowych oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Abstrakt

Artykuł dotyczy trwałości małżeństwa w świetle standardów międzynarodowych oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Trwałość nie została wyraźnie wymieniona w regulacjach międzynrodowych jako jedna z cech małżeństwa, wynika jednak z natury i celu tego stosunku prawnego. Analiza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kontekście trwałości małżeństwa pozwala na sformułowanie następujących konkluzji. Po pierwsze, żadne z postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i POdstawowych Wolności, w tym także art. 8 i art. 12, nie gwarantują prawa do rozwodu, a rozwiązanie to stanowiło celowy zabieg twórców regulacji. Po drugie, państwa posiadają kompetencje do uregulowania przesłanek rozwodu i procedury rozwodowej w sposób najbardziej odpowiadający ich uwarunkowaniom kulturowym i światopoglądowym z poszanowaniem zasady trwałości małżeństwa. Uzależnienie możliwości rozwiązania małżeństwa od wystąpienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia oraz od zgody małżonka niewinnego zaistniałej między małżonkami sytuacji, nie stanowi w związku z tym naruszenia konwencji. Za niezgodne z postanowieniami konwencyjnymi uznano natomiast ograniczenia możliwości zawarcia związku małżeńskiego osobie rozwiedzionej oraz nieuzasadnione przedłużenie procedury rozwodowej wynikające z okoliczności zawinionych przez organy orzekające. Zgodnie z art. 12 EKPCz istnieje bowiem prawo do ponownego małżeństwa dla osób, których poprzednie małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód przewidziany w prawie krajowym. W artykule zaprezentowano także współczesne propozycje przygotowane przez Europejską Komisję Prawa Rodzinnego dotyczące upowszechnienia liberalizacji prawa rozwodowego opublikowane w Modelowym Kodeksie Rodzinnym.