Abstract
Przedmiotem opracowania są perspektywy rozwoju odpowiedzialności cywilnej w związku z rozwojem zastosowań robotyki w biomedycynie. Jednym z najbardziej znanych przykładów jej zastosowania w biomedycynie jest masowo wprowadzany do obrotu po 2000 roku, w tym w Polsce robot Leonardo da Vinci. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy przepisy o odpowiedzialności cywilnej wciąż stanowią adekwatną płaszczyznę oceny szkód wyrządzonych przez roboty bazujące na sztucznej inteligencji i czy potrzebna jest reforma przepisów o odpowiedzialności cywilnej. Zachętą do takiego ujęcia tematu jest Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 16 lutego 2017 r. zawierająca zalecenia dla Komisji w sprawie przepisów prawa cywilnego dotyczących robotyki oraz Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 24 kwietnia 2018 r. Sztuczna inteligencja dla Europy, w którym wskazano m.in. na celowość opracowania wytycznych w sprawie stosowania dyrektywy o produkcie niebezpiecznym w świetle postępu technologicznego. W artykule broniony jest pogląd, iż celowościowa interpretacja przepisów dyrektywy Rady 85/37 z 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, umożliwia skuteczną ochronę poszkodowanych przez przypisanie odpowiedzialności producentowi za szkodę wyrządzoną przez wprowadzone do obrotu i normalnie użytkowanie inteligentnego robota, nawet jeśli przyczyną szkody może być ryzyko wynikające z jego autonomiczności, tkwiące niejako w nim samym. Wniosek ten uzasadnia analiza dotychczasowego teleologicznie zorientowanego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, adaptującego przepisy dyrektywy do jej celów. Inne analizowane w artykule podstawy odpowiedzialności cywilnej nie wydają się z reguły wystarczające do przypisania odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez inteligentnego robota w stosunkach medycznych. Lekarz jako podmiot wyłącznie upoważniony i odpowiedzialny za udzielanie świadczeń zdrowotnych, ponosić może odpowiedzialność za nieprawidłowe posługiwanie się robotem, ale nie jest to odpowiedzialność za skutek wynikający z niebezpiecznych, lecz autonomicznych czynności robota, na które lekarz nie ma wpływu.
References
B. Alarie, A. Niblett, A. Yoon, Law in the Future, UTLJ 2016,
E. Bagińska, O odpowiedzialności za produkt, Państwo i Prawo 2009, z. 9;
Z. Banaszczyk, P. Granecki, Produkt niebezpieczny per se i niebezpiecznie wadliwy a odpowiedzialność producenta z art. 449[1] i nast. KC, Monitor Prawniczy 2002, nr 17;
W. Borysiak, Brak objaśnionej zgody pacjenta, a odpowiedzialność lekarza za brak ostrożności i przypadek, Studia Iuridica nr XLIX, 2008
Z. Brodecki, P. Sukiennik, Odpowiedzialność za produkt, Monitor Prawniczy 2001, nr 7;
E. Brynjolfsson, A. McAfee, The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brillliant Technologies, New York 2014;
V. Buch, I. Ahmed, M. Maruthappu, Artificial intelligence in medicine: current trends and future possibilities , British Journal of General Practice, March 2018;
A. Chłopecki, Sztuczna inteligencja: szkice prawnicze i futurologiczne, Warszawa 2018;
P. Devarapalli, Machine learning to machine owning: redefining the copyright ownership from the perspective of Australian, US, UK and EU law, European Intellectual Property Review 11/2018;
B. Gnela, Odpowiedzialność przedsiębiorców za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny, [w:] Odpowiedzialność cywilnoprawna w obrocie gospodarczym, red. A. Śmieja, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego nr 203, Wrocław 2011;
B. Gnela, Odpowiedzialność za produkt;
M. Ford, Rise of the Robots: Technology and the Threat of a Jobless Future, New York 2015;
J. Kaplan, Artificial Intelligence: What Everyone Needs to Know, Oxford 2016;
M. Jagielska, Podstawy odpowiedzialności za produkt, Warszawa 2004;
taż [w:] System Prawa Prywatnego , t. 6, Prawo zobowiązań-część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009;
M. Jagielska, Odpowiedzialność za produkt, Kraków 1999;
M. Jagielska, Odpowiedzialność za produkt, MoP 2000 nr 8, s. 495;
Ruchała, Sikorski, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016
C.E.A. Karnow, The application of traditional tort theory to embodied machine intelligence, [w:] R. Calo, A.M. Froomkin, I. Kerr (red.), Robot Law, Cheltenham, Northampton 2016;
J. Kuźmicka-Sulikowska, Okoliczności wyłączające odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Przegląd Prawa i Administracji C, 2015, cz. 1;
R. Longchamps de Bérier, Uzasadnienie projektu Kodeksu Zobowiązań, t. 4, Warszawa 1935
E. Łętowska, Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz, Warszawa 2001;
P. Machnikowski (red.), European Product Liability, 2016;
F. Mohmand, Pojęcie produktu niebezpiecznego w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za produkt [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004;
M. Chajda, Przesłanki odpowiedzialności ..., s. 2-3;
J. Kuźmicka-Sulikowska, Pojęcie produktu niebezpiecznego na gruncie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez ten produkt [w:] Księga dla naszych kolegów. Prace prawnicze poświęcone pamięci doktora Zygmunta Masternaka, doktora Andrzeja Ciska, doktora Marka Zagrosika, J. Mazurkiewicz (red.), Wrocław 2013;
J. Kuźmicka-Sulikowska, Okoliczności wyłączające odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Przegląd Prawa i Administracji C, 2015, cz. 1;
U. Pagallo, The Laws of Robots, Crimes, Contracts and Torts, Dordrecht ? Heidelberg ? London ? New York 2013; T. Pietrzykowski, Ludzkie, niezbyt ludzkie. Essej o podmiotowości prawnej i wyzwaniach XXI wieku, Katowice 2016
S. Sikorski, O odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Prawo Spółek 2003, nr 12;
M. Kępiński, O zakresie odpowiedzialności za produkt niebezpieczny [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005;
Z. Strus, Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Palestra 2001, z. 1
E. Singer, The Slow Rise of the Robot Surgeon, MIT Technology Review, https://www.technologyreview.com/s/418141/the-slow-rise-of-the-robot-surgeon/ (dostęp: 21.06.2019)