Abstract
The article focuses on the subject scope of the institution of administrative supervision in the judiciary. This is an institution that aims to increase the efficiency of the administration of justice. Its assessment must take into account not only statutory regulations, but also constitutional regulations, in particular the right to a court. The aim of the article is to evaluate existing regulations, taking into account the statements presented in case law and legal doctrine. In this context, proposals are presented for reinterpreting the institution of administrative supervision. It must take into account the principles of separation of powers and the principle of judicial independence.
References
Banaszak B., Konstytucyjne i ustawowe uwarunkowania niezawisłości sędziowskiej, "Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia" 2014, nr 1, s. 6-13.
Biernat S., Niezależność sądów i niezawisłość sędziów państw członkowskich w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, "Przegląd Sądowy" 2024, nr 5, s. 6-28.
Blisa A., Kosar D., Court Presidents: The Missing Piece in the Puzzle of Judicial Governance, "German Law Journal" 2018, nr 7, s. 2031-2076.
Celej M., Jaki powinien być nadzór nad sądami i kto ma go sprawować, "Rzeczpospolita", 19 listopada 2007, s. C2.
Chlebny J., Chróścielewski W., Test niezawisłości i bezstronności sędziego - forma przeciwdziałania kryzysowi w sądownictwie administracyjnym, "Państwo i Prawo" 2024, z. 6, s. 3-23.
Chlebny J., Piątek W., Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2021, nr 1-2, s. 13-36.
Czaja J., Sądownictwo powszechne, w: Jak przywrócić państwo prawa, red. T. Zalasiński, Warszawa 2019, s. 140-177.
Damasiewicz A., Niezawisłość sędziego cywilisty w kontekście stabilności prawa, w: Stabilność prawa w kontekście wartości, instytucji i funkcjonowania systemu prawnego, red. T. Biernat, Kraków 2016, s. 141-170.
Dąbrowski S., Władza sądownicza - definicja, funkcja, atrybuty, w: Pozycja ustrojowa sędziego, red. R. Piotrowski, Warszawa 2015, s. 21-34.
Dąbrowski S., Granice dopuszczalnej ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej we władzę sądowniczą, w: Niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych jako fundament państwa prawa. Wyzwania współczesności, red. T. Wardyński, M. Niziołek, Warszawa 2009, s. 98-113.
Dąbrowski S., Łazarska A., Wątpliwości konstytucyjne związane z zakresem i rodzajem materii prawnej zawartej w regulaminie sądowym i innych aktach wykonawczych Ministra Sprawiedliwości, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2012, nr 2, s. 38-43.
Ereciński T., Dobrzy sędziowie są najważniejsi, "Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia" 2011, nr 3, s. 147-150.
Florczak-Wątor M., Art. 10 [Zasada podziału władz], w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja Warszawa 2023, s. 58-61.
Górski A., Art. 8-9b, w: Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, red. A. Górski, Warszawa 2013, s. 36-42.
Górski A., Nadzór administracyjny Ministra Sprawiedliwości nad sądami powszechnymi, w: Model nadzoru nad działalnością sądów i pracą orzeczniczą sędziów, red. P. Zientarski, Warszawa 2015, s. 11-16.
Granat A., Kryzys obowiązywania Konstytucji RP, "Państwo i Prawo" 2023, z. 9, s. 3-20.
Hauser R., Konstytucyjna zasada niezawisłości sędziowskiej, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2015, nr 1, s. 9-22.
Hauser R., Piątek W., Skoczylas A., Naczelny Sąd Administracyjny jako sąd dyscyplinarny w sprawach sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i wojskowych, "Państwo i Prawo" 2023, z. 7, s. 23-44.
Jakimko W., Glosa do wyroku TK z 15.1.2009 r., K 45/07, "Przegląd Sejmowy" 2010, nr 2, s. 155-165.
Jakimko W., Konstytucyjna zasada niezawisłości sędziowskiej a nadzór administracyjny nad sądami powszechnymi, w: Transformacja systemów wymiaru sprawiedliwości, t. 1. Pozycja ustrojowa władzy sądowniczej i uwarunkowania transformacji, red. J. Jaskiernia, Toruń 2011, s. 540-554.
Jakimko W., Zakres dopuszczalnej ingerencji Ministra Sprawiedliwości w sferę funkcjonowania sądów, w: Konstytucyjny model władzy sądowniczej w Polsce - wybrane problemy, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2013, s. 69-82.
Jałoszewski M., Jest 6. zawiadomienie na Manowską z SN do prokuratury. Złożył je sędzia Żurek za "aresztowanie" akt, https://oko.press/jest-6-zawiadomienie-na-manowska-z-sn-do-prokuratury-zlozyl-je-sedzia-zurek-za-aresztowanie-akt (dostęp: 3.06.2025).
Kaleta K.J., Rola dialogu w kulturze konstytucyjnej, "Państwo i Prawo" 2010, z. 12, s. 17-32.
Kęska R., Problemy ze sprawnością postępowań sądowych - przypadłość nie tylko polskich sądów, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2012, nr 3, s. 17-21.
Kisielewicz A., Status sędziego - służba czy praca?, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2021, nr specjalny: "Ius est ars boni et aequi". Studia ofiarowane profesorowi Romanowi Hauserowi sędziemu Naczelnego Sądu Administracyjnego, s. 257-270.
Klugiewicz K., Nadzór prezesów sądów apelacyjnych i okręgowych nad pracą orzeczniczą sędziów, w: Model nadzoru nad działalnością sądów i pracą orzeczniczą sędziów, red. P. Zientarski, Warszawa 2015, s. 63-74.
Kmieciak Z., Regres czy przejściowy kryzys państwa prawnego?, "Państwo i Prawo" 2024, z. 10, s. 5-24.
Kobak M., Sędzia sądu administracyjnego jako przedstawiciel Narodu, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2024, nr 2, s. 23-38.
Kociński C., Zagadnienia wprowadzające, w: Nadzór administracyjny. Od prewencji do weryfikacji, red. C. Kociński, Wrocław 2006, s. 11-34.
Kondratko Ł., Nadzór judykacyjny nad komornikiem sądowym. Kilka uwag na marginesie art. 759 § 2 i 3 Kodeksu postepowania cywilnego, "Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne" 2019, nr 40, s. 237-264.
Kosar D., Spac S., Conceptualization(s) of Judicial Independence and Judicial Accountability by the European Network of Councils for the Judiciary: Two Steps Forward, One Step Back. "International Journal for Court Administration" 2018, nr 3, s. 37-46.
Kosonoga J., Postępowanie w przedmiocie wytknięcia właściwemu sądowi oczywistej obrazy przepisów. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2019 r. (II KO 56/19, OSNKW 2019, nr 10, poz. 58), "Studia Iuridica Lublinensia" 2021, nr 5, s. 643-654.
Kosonoga J., System środków dyscyplinujących uczestników postępowania karnego, Warszawa 2014.
Kurnicki Ł., Strukturalne przyczyny przewlekłości postępowań sądowych na przykładzie spraw cywilnych, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2016, nr 1, s. 13-23.
Kwiatkowski Z., Prawo do sądu w demokratycznym państwie prawnym, "Ius Novum" 2019, z. 2, s. 33-50.
Laskowski M., Uchybienie godności urzędu sędziego jako podstawa odpowiedzialności dyscyplinarnej, Warszawa 2019.
Łacny J., Wyboista droga Polski przez kamienie milowe do krajowego planu odbudowy, "Europejski Przegląd Sądowy" 2024, nr 3, s. 4-19.
Łaszczyca G., Piątek W., Istota sądownictwa administracyjnego, w: System Prawa Sądownictwa Administracyjnego, t. 1.
Zagadnienia ogólne, red. G. Łaszczyca, W. Piątek, Warszawa 2023, s. 27-128.
Łazarska A., Granice nadzoru administracyjnego w kontekście poleceń służbowych wydawanych sędziemu przez prezesa sądu co do liczby spraw wyznaczanych miesięcznie na wokandy. Glosa do wyroku SN z dnia 26 lutego 2015 r., SNO 3/15, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2015, nr 3, s. 10-12.
Łazarska A., Gwarancje rzetelnego procesu a bariery fiskalne w dostępie do sądu cywilnego, w: Rzetelne postępowania sądowe. Standardy strasburskie, red. A. Łazarska, M. Godlewski, Warszawa 2023, s. 81-108.
Łazarska A., Myśl ustrojowa Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Stanisława Dąbrowskiego, w: A. Łazarska, B. Niemirka, W. Okniński, Myśl ustrojowa Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Stanisława Dąbrowskiego, Sokołów Podlaski 2016, s. 49-136.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska w sprawowaniu urzędu, w: Pozycja ustrojowa sędziego, red. R. Piotrowski, Warszawa 2015, s. 84-123.
Machnikowska A., O niezawisłości sędziów i niezależności sądów w trudnych czasach. Wymiar sprawiedliwości w pułapce sprawności, Warszawa 2018.
Malicki A., Niezawisłość sędziego a niezależność adwokata w procesie, Warszawa 2019.
Markiewicz K., Dlaczego kodyfikacja ustroju władzy sądowniczej, "Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia" 2011, nr 4, s. 167-170.
Markiewicz K., Nadzór Ministra Sprawiedliwości nad sądami i sędziami - "de lege lata" i "de lege ferenda", w: "Aurea praxis, aurea theoria". Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 2, J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011, s. 2909-2940.
Mojski W., Kryzys konstytucyjny. Zagadnienia teorii konstytucji, Lublin 2023.
Mrożek J., Kontrola i nadzór administracyjny w sądownictwie powszechnym, Warszawa 2022.
Naleziński B., Art. 183 [Nadzór Sądu Najwyższego], w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja Warszawa 2023, s. 596-599.
Niemiec T.M., Dostęp ministra sprawiedliwości do akt sprawy sądowej, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2013, nr 2, s. 21-25.
Niemiec T.M., Nadzór zewnętrzny nad działalnością administracyjną sądów powszechnych, "Kwartalnik Krajowej Rady Sądownictwa" 2012, nr 4, s. 5-9.
Paśnik J., Polityczne i prawne uwarunkowania problemu niezależności sądów i niezawisłości sędziów - organy Unii Europejskiej a rząd Zjednoczonej Prawicy, "Przegląd Prawa Publicznego" 2024, nr 11, s. 78-95.
Pastuszko G., Zasady ustrojowe determinujące strukturę oraz funkcjonowanie organów państwowych w systemie konstytucyjnym RP, w: Organy państwowe w ustroju konstytucyjnym RP, red. H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2016, s. 15-38.
Piątek W., Ustrój sądów administracyjnych - stan obecny oraz potencjał do zmian, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2021, nr specjalny: "Ius est ars boni et aequi". Studia ofiarowane profesorowi Romanowi Hauserowi sędziemu Naczelnego Sądu Administracyjnego, s. 387-397.
Piotrowski R., Nadzór administracyjny Ministra Sprawiedliwości nad sądami powszechnymi, w: Model nadzoru nad działalnością sądów i pracą orzeczniczą sędziów, red. P. Zientarski, Warszawa 2015, s. 29-32.
Piotrowski R., Sędziowie a władza wykonawcza. Wybrane problemy konstytucyjne, "Studia Iuridica" 2008, nr 53, s. 197-217.
Piotrowski R., Status ustrojowy sędziego a zakres i charakter zarządzeń nadzorczych, w: R. Piotrowski, Pozycja ustrojowa sędziego, Warszawa 2015, s. 166-187.
Piotrowski R., System elektronicznego przydziału spraw w sądach a Konstytucja, w: Nowoczesne technologie. Szansa czy zagrożenie dla funkcjonowania przedsiębiorców w obrocie prawnym i postępowaniach sądowych, red. A. Kidyba, A. Olejniczak, Warszawa 2022, s. 219-242.
Pyrzyńska A., Zmiany w sądownictwie a uczciwość procesu wyborczego, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/ Zmiany-w-sadownictwie-a-uczciwosc-procesu-wyborczego. pdf (dostęp: 30.05.2025).
Rakowska-Trela A., Niezależność, niezawisłość, swoboda a dowolność. Granice wymierzania sprawiedliwości, w: Legitymizacja władzy sądowniczej, red. A. Machnikowska, Gdańsk 2016, s. 41-62.
Rojek P., Prof. Markiewicz: Trzeba zlikwidować feudalizm w sądach, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/pracownicy-sadow-wywiad-prof-krystian-markiewicz,527594.html (dostęp: 24.06.2024).
Rojek-Socha P., Partyk A., Nowa KRS przejmie nadzór nad sądami?, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/nowa-krs-a-nadzor-nad-sadami-kiedy-projekt,527521.html (dostęp: 9.08.2024).
Rząd przedstawia Białą Księgę w sprawie reform polskiego wymiaru sprawiedliwości, https://www.gov.pl/web/premier/rzad-przedstawia- biala-ksiege-w-sprawie-reform-polskiego-wymiaru-sprawiedliwosci (dostęp: 8.08.2024).
Rządy Prawa wszystkich sprawa. Społeczne projekty ustaw służące odbudowie wymiaru sprawiedliwości. Ustawa - Prawo o ustroju sądów powszechnych z uzasadnieniem, Warszawa 2024.
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
Sarnecki P., Zagadnienia samorządu sędziowskiego, w: "Ratio est anima legis". Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego, red. J. Repel, J. Góral, R. Hauser, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2007, s. 475-489.
Smith B.C., Models of Judicial Administration and the Independence of the Judiciary: A Comparison of Romanian Self-Management and the Czech Executive Model, "Public Administration and Development" 2008, nr 28, s. 85-93.
Sobieralski K., Nadzór w sądownictwie, w: Nadzór administracyjny. Od prewencji do weryfikacji, red. C. Kociński, Wrocław 2006, s. 297-318.
Stępień-Załucka B., Sędziowski stan spoczynku. Studium konstytucyjnoprawne, Warszawa 2019.
Tuleja P., Czy Konstytucja jest potrzebna do wymierzania sprawiedliwości?, "Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia" 2019, nr 2, s. 82-86.
Szafrańska U., Wymóg rozpoznania sprawy karnej i cywilnej w rozsądnym terminie jako element prawa do rzetelnego procesu sądowego, w: Rzetelne postępowania sądowe. Standardy strasburskie, red. A. Łazarska, M. Godlewski, Warszawa 2023, s. 195-226.
Wiącek M., Art. 184 [Naczelny Sąd Administracyjny; uprawnienia kontrolne], w: Konstytucja RP, t. 2, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, s. 1084-1108.
Wiącek M., Sądownictwo administracyjne w Polsce - założenia konstytucyjne a praktyka, "Państwo i Prawo" 2024, z. 9, s. 3-18.
Wiliński P., Karlik P., Art. 183 [Nadzór nad działalnością sądów], w: Konstytucja RP, t. 2, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, s. 1076-1084.
Serowaniec M., Ustrój sądownictwa i prokuratury, w: Polskie prawo konstytucyjne w obliczu wyzwań współczesności, red. Z. Witkowski, D. Lis-Staranowicz, M. Serowaniec, Toruń 2021, s. 451-482.
Wymiar sprawiedliwości pod presją. Represje jako metoda walki o przejęcie kontroli nad władzą sądowniczą i prokuraturą w Polsce w latach 2015-2023, https://forumfws.eu/publikacje/ wymiar-sprawiedliwosci-pod-presja-ii/ (dostęp: 8.08.2024).
Zdziennicki B., Znaczenie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego dla umacniania pozycji władzy sądowniczej, w: Ustroje. Tradycje i porównania. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr. hab. Marianowi Grzybowskiemu, red. P. Mikuli, A. Kulig, J. Karp, G. Kuca, Warszawa 2015, s. 768-779.
Zieliński A., Niezawisły, bezstronny, właściwy..., w: Wokół kryzysu praworządności, demokracji i praw człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego, red. A. Bodnar, A. Ploszka, Warszawa 2020, s. 249-269.
Zieliński-Andrysiak F., Zmiany w pozycji ustrojowej sędziego od 2015 roku a prawo do sądu, "Przegląd Prawniczy TBSP UJ" 2021, nr 2, s. 5-22.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Forum Prawnicze