Abstrakt
Niniejszy artykuł stanowi próbę do określenia zakresu przedmiotowego pojęcia czci oraz odpowiedzi na pytanie czym ona jest, jakie są aksjologiczne, językowe i konwencjonalne podstawy jej społecznej akceptacji oraz, czy zasługuje na ochronę prawną, w tym prawnokarną, a jeśli tak, to czy można określić chwilę jej powstania i ustania. W dotychczasowej literaturze przedmiotu i w doktrynie temat istnienia czci nasciturusa oraz osób zmarłych nie był dogłębnie przebadany. Część autorów ograniczyła się jedynie do podjęcia rozważań o wielokrotnie analizowanym pojęciu godności wyżej wskazanych podmiotów. Główną tezą artykułu jest zajęcie stanowiska autora w kwestiach wskazanych powyżej, a zatem: wskazania zakresu przedmiotowego pojęcia czci oraz określeniu komu ona przysługuje. Obecny stan prawny nie rozwiązuje danych kwestii, a wręcz je komplikuje, do czego przyczynia się również judykatura krajowa, jak i międzynarodowa, kreując wiele niespójnych ze sobą linii orzeczniczych. Opowiedzieć się więc należy za uregulowaniem statusu prawnego osób zmarłych oraz nasciturusa przynajmniej w kwestii przyznania im dóbr prawnych.
Bibliografia
Arystoteles, Etyka Nikomahejska, PWN, Warszawa 2007.
Banach Andrzej, Ochrona czci i godności osobistej w kodeksie karnym polskim, Księgarnia Powszechna, Kraków 1950.
Banyk Marta, Status prawny dziecka poczętego na tle jego prawa do ochrony życia i zdrowia, wynagradzania szkód doznanych przed urodzeniem oraz ochrony dóbr osobistych matki, [w:] Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, 2014, nr 4, s. 17-38.
Bezanson Randall, Libel Law and the Realities of Litigation: Setting the Record Straight, [w:] 71 Iowa Law Review, 215/1982, s.224-232.
Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego, L. Anczyca i spółka, Kraków 1927.
Cameron Frances, Defamation survivability and the demise of the antique ?actio personalis? doctrine, [w:] Columbia Law Review, 88/1983, s. 1833-1851.
Cecil Turner James William, Kenny's Outlines of Criminal Law, Cambridge University Press, Cambridge 2016.
Ćwiąkalski Zbigniew, Komentarz do art. 262 Kodeksu karnego [w:] Wróbel Włodzimierz Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., LEX, 2013, nr 172405.
Defining defamation. Principles on freedom of expression and protection of reputation, Article 19, Londyn, July 2000, https://www.article19.org/data/files/medialibrary/38641/Defamation-Principles-(online)-.pdf , (dostęp na 30.06.2019).
Duraj Natasza (red.), Wartość rynkowa, struktura kapitału i efektywność przedsiębiorstwa, Wyd. UŁ, Łódź 2014.
Feinberg Joel, The Moral Limits of Criminal Law: Harm to Others, Oxford University Press, Nowy York 1984, s. 83.
Fischer Adam, Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińksich, Lwów 1921.
Gadamer Hans, Język i rozumienie, Aletheia, Warszawa 2003.
Ganczarski Artur, Ochrona czci w wojsku polskim, Drukarnia Państwowa w Lublinie, Lublin 1919.
Gardocki Lech, Prawo Karne, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Gibbons Thomas, Defamation Reconsidered, [w:] Oxford Journal of Legal Studies, 16/1996, s. 587?615.
Góral Roman , Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2002.
Gruszecka Dagmara, Komentarz do art. 262 Kodeksu karnego, [w:] Giezek Jacek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, LEX 2014, nr 168423.
Hacker Daphna, The rights of the dead through the prism of Israeli succession disputes, [w:] International Journal of Law in Context, 1/03/2015, s. 40-58.
Hryniewicz Elżbieta, Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, C.H. Beck, Warszawa 2012.
Hypyś Sławomir, Komentarz do rozdz. XXVII KK, [w:] Wiak Krzysztof, Grześkowiak Alicja (red.), Kodeks karny, Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 980-1022.
Kawecka Karolina, Skarga wrongful life ? charakter prawny i dopuszczalność, [w:] Rozprawy Ubezpieczeniowe, nr 15 (2/2013), https://rf.gov.pl/publikacje/artykuly-pracownikow-i-wspolpracownikow/Karolina_Kawecka___Skarga_wrongful_life_____charakter_prawny_i_dopuszczalnosc___Rozprawy_Ubezpieczeniowe_nr_15__2_2013___21896 , (dostęp na 30.06.2019).
Kowalski Kamil, Matera Rafał, Pieczewski Andrzej, Rola Kościołów w życiu gospodarczym ziem polskich, wyd. UŁ, Łódź 2017.
Kulesza Witold, Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, [w:] J. Warylewski (red.), System Prawa Karnego. Tom 10. Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, C.H. Beck, Warszawa 2016, s. 1073-1238.
Kulesza Witold, Zniesławienie i zniewaga. Ochrona czci i godności osobistej człowieka w polskim prawie karnym. Zagadnienia podstawowe, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1984.
Kunicka Barbara, Wojciechowska Janina, Przestępstwa przeciwko wolności, przeciwko wolności sumienia i wyznania, przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przeciwko czci i nietykalności cielesnej. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001.
Lach Arkadiusz, Komentarz do art. 262 KK [w:] Konarska-Wrzosek Violetta(red.) Kodeks karny. Komentarz, WK 2016, nr 513378.
Libel. Defamation of Dead Person. Injury to Reputations of Surviving Relatives, [w:] Columbia Law Review, 7/1940, s. 1267-1272.
Macready John Douglas, Hannah Arendt and the fragility of human dignity, Lexington Books, Lanham 2018.
Makarewicz Juliusz, Kodeks karny z komentarzem, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1932.
Makarewicz Juliusz, Wstęp do filozofii prawa karnego, wyd. KUL, Lublin 2009.
Makowski Wacław, Prawo karne. O przestępstwach w szczególności, Warszawa 1924.
McNamara Lawrence, Reputation and Defamation, Oxford University Press, Oxford 2007.
Meyer Michael, Dignity, Death and Modern Virtue, [w:] American Philosophical Quarterly, 32(1)/1995, s. 45-55.
Mirgos Zbigniew, Ochrona wolności sumienia i wyznania w polskim prawie karnym, Warszawa 1985.
Mozgawa Marek (red.), Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Woltesr Kluwer, Warszawa 2012.
Mozgawa Marek, Komentarz do art. 262 KK [w:] Mozgawa Marek (red.) Kodeks karny. Komentarz, WK 2015, nr 486987.
O?Callaghan Olivier, Privacy and a free press: locating the public interest, http://openaccess.city.ac.uk/17858/, (dostęp na 30.06.2019).
Patridge Ernest, Posthumous Interests and Posthumous Respect, [w:] Ethics, 91(2)/1981, s. 243-264.
Piórkowska-Flieger Joanna, Komentarz do art. 262 Kodeksu karnego, [w:] Bojarki Tadeusz (red.), Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Post Robert, The Social Foundations of Defamation Law: Reputation and the Constitution , [w:] California Law Rev, 74/1986, s. 691-742.
Potrzeszcz Jadwiga,. Godność człowieka w orzecznictwie polskiego TK, [w:] Roczniki Nauk Prawnych Tom Xv, 01/ 2005, s. 27-49.
Sawicki Jerzy, Ochrona czci a wolność krytyki, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1956.
Smolensky Kirsten, Rights of the dead, [w:] Hofstra Law Rewiew, s. 763-803.
Sobczak Jacek, Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, [w:] Stefański Ryszard (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017, s. 1315-1378.
Sokołowski Tomasz, Komentarz do art. 8 KC, [w:] Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. TOM I, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 55-78.
Stefański Ryszard, Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262 k.k.) , [w:] Prokuratura i Prawo, nr 10, 2004, s. 19-28.
Stefański Ryszard, Zniewaga: pojęcie i kryteria, [w:] Mozgawa Marek (red.), Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, s. 147-164.
Śliwowski Jerzy, Prawo karne, PWN, Warszawa 1975.
Taylor James, Death, Posthumous Harm, and Bioethics, Routledge, Nowy York 2012.
Veeder Vechten, The History and Theory of the Law of Defamation II, [w:] Columbia Law Review, 4/1904, s. 546-573.
Winter Stephen, Against Posthumous Rights, [w:] Journal of Applied Philosophy27(2)/2010, s. 186?199.
Wojciechowski Janusz, Komentarz do art. 216 KK, [w:] Królikowski Michał, Zawłocki Robert (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom I, Komentarz do art. 117-221, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 1330-1366.
Woliński Michał, Prawnokarne aspekty zwalczania mowy nienawiści, LexisNexis, Warszawa 2014.
Wolter Władysław, Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r., Warszawa 1973.
Zgoliński Igor, Zniesławienie w polskim prawie karnym. Zagadnienia teorii i praktyki, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Zhao Bo, Posthumous Reputation and Posthumous Privacy in China: The Dead, the Law, and Social Transition, [w:] Brooklyn Journal of International Law, 39/1 / 2014, s. 269-352.
Orzecznictwo
Wyrok ETCP z 22 stycznia 2015 ws Pinto Pinheiro Marques v. Portugal (26671/09).
Wyrok ETPC z 13 czerwca 1979 ws. MARCKX vs. Belgia (6833/74).
Wyrok ETPC z 14 października 2008 ws. Petrina v. Romania, (78060/01).
Wyrok ETPC z 19 października 2011 ws. UJ vs. Węgry (23954/10).
Wyrok ETPC z 26 czerwca 1986 ws. Van Marle i in. vs. Holandia (8543/79; 8674/79; 8675/79; 8685/79).
Wyrok ETPC z 4 września 2009 ws. Standard Verlags GmbH v. Austria (no. 2), (21277/05).
Wyrok ETPC z 6 lutego 2003 ws. WENDENBURG i in. vs Niemcy (71630/01).
Wyrok ETPC z 7 lipca 2014 ws. Mladina D.D. Ljubljana v. Slovenia , (20981/10)
Wyrok ETPC z 8 września 2015 ws. Kharlamov vs. Rosja (27447/07).
Wyrok TK z 11 października 2006r., P3/06, wyrok TK z 30 października 2006r., P10/06.
Wyrok TK z 28 maja 1997 r., (sygn. K. 26/96), OTK ZU Nr 2(11)/1997, poz. 19.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Forum Prawnicze