Słowa kluczowe
sedacja
medycyna paliatywna
pozbawienie świadomości
odpowiedzialność karna
medycyna paliatywna
pozbawienie świadomości
odpowiedzialność karna
Jak cytować
Doroszewska, K. A. (2020). Sedacja paliatywna i kontrowersje związane z jej stosowaniem. Forum Prawnicze, (6(56). https://doi.org/10.32082/fp.v6i56.239
Abstrakt
Artykuł stanowi prezentację zagadnienia procedury sedacji w medycynie paliatywnej z punktu widzenia polskiego prawa, w szczególności prawa karnego. Sedacja w medycynie paliatywnej jest stosowana w celu ograniczenia bądź wyłączenia świadomości pacjenta, by ograniczyć jego odczuwanie cierpienia. W pracy zostały poruszone podstawowe problemy związane ze stosowaniem sedacji paliatywnej między innymi kryteria stosowania procedury, oceny stanu pacjenta, sposób sprawowania opieki nad chorym. Szczególny nacisk został położony na prezentację podobieństw i różnic procedur sedacji oraz eutanazji, również w krajach, w których legalne są obie procedury. Podjęto również rozważania na temat możliwych prawnych konsekwencji ograniczenia świadomości chorego, co ogranicza możliwość podejmowania przez niego czynności prawnych, a także możliwość uczestniczenia w życiu społecznym i rodzinnym. Wedle wielu teorii człowiek potrzebuje do życia uczestniczenia w społeczeństwie, co jest niemożliwe po zastosowaniu sedacji. W artykule zawarto różne koncepcje postrzegania śmierci człowieka w kontekście sedacji oraz możliwe konsekwencje ich przyjęcia na gruncie prawnokarnym.
Bibliografia
1. Bozzaro C., Schildmann J., ??Suffering?? in Palliative Sedation: Conceptual Analysis and Implications for Decision Making in Clinical Practice, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2018, t. 56, nr 2.
2. Chambaere K. i in., Continuous Deep Sedation Until Death in Belgium: A Nationwide Survey, ?Journal of the American Medical Association? 2010, t. 170, nr 5.
3. Clay Jackson W., Palliative sedation vs. terminal sedation: What?s in a name?, ?American Journal of Hospice & Palliative Care? 2002, t. 19, nr 2.
4. Dangel T., Łaniewski-Wołłk P., Rawicz M., Świetliński J., Kryteria stosowania intensywnej terapii oraz opieki paliatywnej u dzieci w wybranych jednostkach chorobowych, ?Standardy medyczne/pediatria? 2011, t. 8, nr numer specjalny 1.
5. Długosz J., Zgoda dysponenta dobrem prawnym w świetle regulacji konstytucyjnych. Rozważania na pograniczu dogmatyki konstytucyjnego prawa jednostki do samostanowienia o sobie i dogmatyki prawa karnego [w:] Zgoda pokrzywdzonego, R. Zawłocki (red.), Warszawa 2012.
6. Gałęska-Śliwka A., Śmierć jako problem medyczno-kryminalistyczny, Warszawa 2009.
7. Gałęska-Śliwka A., Śliwka M., Stan wegetatywny, eutanazja, zaniechanie uporczywej terapii, ?Państwo i Prawo? 2009, nr 11.
8. Górska U., Koculak M., Brocka M., Binder M., Zaburzenia świadomości ? perspektywa kliniczna i etyczna,.
9. Grabowska B.M., Sedacja paliatywna w terapii bólu u pacjentów będących w końcowych stadiach nieuleczalnych chorób leczonych w stacjonarnych oddziałach opieki paliatywnej w Polsce ? analiza własna na podstawie danych uzyskanych w 2010 r., ?Medycyna Paliatywna? 2013, t. 5, nr 1.
10. Graf L., Śleziona M., Dylematy związane z sedacją paliatywną stosowaną u chorych u schyłku życia, ?Pielęgniarstwo w Opiece Długoterminowej? 2016, nr 2.
11. Have H. ten, Welie J., Palliative Sedation Versus Euthanasia: An Ethical Assessment, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2014, t. 47, nr 1.
12. Kalita T., Śmierć mózgu jako granica prawnokarnej ochrony życia człowieka, ?Prokuratura i Prawo? 2016, nr 7?8.
13. Koh Yong Hwang M., Onn Kei A.L., Huei Yaw W., ??Palliative?? and Not ??Terminal?? Sedation, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2009, t. 37, nr 4.
14. Łuczak J., Kotlińska-Lemieszek A., Opieka paliatywna/hospicyjna/medycyna paliatywna, ?Nowiny Lekarskie? 2011, t. 80, nr 1.
15. Maltoni M., Pittureri C., Scarpi E., Piccinini L., Palliative sedation therapy does not hasten death: results from a prospective multicenter study, ?Annals of Oncology? 2009, nr 20.
16. Papavasiliou E. i in., From Sedation to Continuous Sedation Until Death: How Has the Conceptual Basis of Sedation in End-of-Life Care Changed Over Time?, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2013, t. 46, nr 5.
17. Rietjens J. i in., Terminal Sedation and Euthanasia. A Comparison of Clinical Practices, ?Journal of the American Medical Association?, 2006, t. 166.
18. Stachowiak A., Mrówczyńska E., Sedacja w opiece paliatywnej ? nadzieje i zagrożenia, ?Medycyna Paliatywna? 2011, nr 1.
19. K. de Walden-Gałuszko, Komentarz (do:) Thoms A., Problemy etyczne i prawne w opiece terminalnej, ?Medycyna po dyplomie? 2011, t. 20, nr 1.
20. Wach B., Terminalna sedacja - między eutanazją a opieką paliatywną, ?Analiza i Egzystencja? 2017, nr 37.
21. Zalewski Z., Jak długo mamy obowiązek żyć? [w:] Przedłużanie życia jako problem moralny, B. Chyrowicz (red.), Lublin 2008.
Źródła online:
1. Skaba D., Sedacja i krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/badania-zabiegi/165458,sedacja-i-krotkotrwale-dozylne-znieczulenie-ogolne (26.02.2019 r.).
2. https://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ (dostęp 20.02.2019)
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Terri_Schiavo_case, (dostęp 26.02.2019)
4. https://www.aclu.org/news/us-supreme-court-protects-liberty-upholding-terri-schiavos-decision-discontinue-medical (dostęp 26.02.2019)
Orzecznictwo:
1. Uchwała SN z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX nr 604152.
2. Uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2013/4 poz. 45.
3. Uchwała z dnia 12 grudnia 2013 r., III CZP 74/13, OSNC 2014/9 poz. 88.
Akty prawne:
1. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. 2019 poz. 1405 t.j. z dnia 29 lipca 2019
2. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2018 poz. 617 z późn. zm.)
2. Chambaere K. i in., Continuous Deep Sedation Until Death in Belgium: A Nationwide Survey, ?Journal of the American Medical Association? 2010, t. 170, nr 5.
3. Clay Jackson W., Palliative sedation vs. terminal sedation: What?s in a name?, ?American Journal of Hospice & Palliative Care? 2002, t. 19, nr 2.
4. Dangel T., Łaniewski-Wołłk P., Rawicz M., Świetliński J., Kryteria stosowania intensywnej terapii oraz opieki paliatywnej u dzieci w wybranych jednostkach chorobowych, ?Standardy medyczne/pediatria? 2011, t. 8, nr numer specjalny 1.
5. Długosz J., Zgoda dysponenta dobrem prawnym w świetle regulacji konstytucyjnych. Rozważania na pograniczu dogmatyki konstytucyjnego prawa jednostki do samostanowienia o sobie i dogmatyki prawa karnego [w:] Zgoda pokrzywdzonego, R. Zawłocki (red.), Warszawa 2012.
6. Gałęska-Śliwka A., Śmierć jako problem medyczno-kryminalistyczny, Warszawa 2009.
7. Gałęska-Śliwka A., Śliwka M., Stan wegetatywny, eutanazja, zaniechanie uporczywej terapii, ?Państwo i Prawo? 2009, nr 11.
8. Górska U., Koculak M., Brocka M., Binder M., Zaburzenia świadomości ? perspektywa kliniczna i etyczna,.
9. Grabowska B.M., Sedacja paliatywna w terapii bólu u pacjentów będących w końcowych stadiach nieuleczalnych chorób leczonych w stacjonarnych oddziałach opieki paliatywnej w Polsce ? analiza własna na podstawie danych uzyskanych w 2010 r., ?Medycyna Paliatywna? 2013, t. 5, nr 1.
10. Graf L., Śleziona M., Dylematy związane z sedacją paliatywną stosowaną u chorych u schyłku życia, ?Pielęgniarstwo w Opiece Długoterminowej? 2016, nr 2.
11. Have H. ten, Welie J., Palliative Sedation Versus Euthanasia: An Ethical Assessment, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2014, t. 47, nr 1.
12. Kalita T., Śmierć mózgu jako granica prawnokarnej ochrony życia człowieka, ?Prokuratura i Prawo? 2016, nr 7?8.
13. Koh Yong Hwang M., Onn Kei A.L., Huei Yaw W., ??Palliative?? and Not ??Terminal?? Sedation, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2009, t. 37, nr 4.
14. Łuczak J., Kotlińska-Lemieszek A., Opieka paliatywna/hospicyjna/medycyna paliatywna, ?Nowiny Lekarskie? 2011, t. 80, nr 1.
15. Maltoni M., Pittureri C., Scarpi E., Piccinini L., Palliative sedation therapy does not hasten death: results from a prospective multicenter study, ?Annals of Oncology? 2009, nr 20.
16. Papavasiliou E. i in., From Sedation to Continuous Sedation Until Death: How Has the Conceptual Basis of Sedation in End-of-Life Care Changed Over Time?, ?Journal of Pain and Symptom Management? 2013, t. 46, nr 5.
17. Rietjens J. i in., Terminal Sedation and Euthanasia. A Comparison of Clinical Practices, ?Journal of the American Medical Association?, 2006, t. 166.
18. Stachowiak A., Mrówczyńska E., Sedacja w opiece paliatywnej ? nadzieje i zagrożenia, ?Medycyna Paliatywna? 2011, nr 1.
19. K. de Walden-Gałuszko, Komentarz (do:) Thoms A., Problemy etyczne i prawne w opiece terminalnej, ?Medycyna po dyplomie? 2011, t. 20, nr 1.
20. Wach B., Terminalna sedacja - między eutanazją a opieką paliatywną, ?Analiza i Egzystencja? 2017, nr 37.
21. Zalewski Z., Jak długo mamy obowiązek żyć? [w:] Przedłużanie życia jako problem moralny, B. Chyrowicz (red.), Lublin 2008.
Źródła online:
1. Skaba D., Sedacja i krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/badania-zabiegi/165458,sedacja-i-krotkotrwale-dozylne-znieczulenie-ogolne (26.02.2019 r.).
2. https://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ (dostęp 20.02.2019)
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Terri_Schiavo_case, (dostęp 26.02.2019)
4. https://www.aclu.org/news/us-supreme-court-protects-liberty-upholding-terri-schiavos-decision-discontinue-medical (dostęp 26.02.2019)
Orzecznictwo:
1. Uchwała SN z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX nr 604152.
2. Uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2013/4 poz. 45.
3. Uchwała z dnia 12 grudnia 2013 r., III CZP 74/13, OSNC 2014/9 poz. 88.
Akty prawne:
1. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. 2019 poz. 1405 t.j. z dnia 29 lipca 2019
2. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2018 poz. 617 z późn. zm.)
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##