Abstrakt
Pandemia koronawirusa, wprowadzanie tzw. lockdownu i daleko idących ograniczeń społecznych dały asumpt do podjęcia działań ustawowych z jednej strony ułatwiających i propagujących przeprowadzanie rozpraw online, z drugiej jednak dezawuujących rolę i rangę zasady jawności na rzecz realizacji postulatu szybkości i sprawności postępowania. Zasada jawności postępowania formalnie zagwarantowana w art. 45 Konstytucji RP oraz potwierdzona w przepisach ustrojowych staje się, na skutek coraz liczniejszych odstępstw wprowadzanych do przepisów procesowych, zasadą pozorną. Kontestowanie wprowadzanych rozwiązań jest jednak trudne w świetle argumentu, że mechanizmy te mają mieć charakter tymczasowy, a ustawodawca kieruje się potrzebą ochrony konstytucyjnych wartości w postaci bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego.
Dążenie do usprawniania przebiegu postępowań sądowych i zapewnienia operatywności instytucji procesowych wielokrotnie wiąże się z potrzebą oraz koniecznością ważenia wartości i pryncypiów. Od legislatora nie należy żądać utrzymywania sztywnych i niezmiennych zasad w ich czystej formie, lecz powinno się oczekiwać dbałości o to, żeby wprowadzane instytucje nie zaprzeczały fundamentalnym regułom obowiązującym w danej dziedzinie prawa.
Bibliografia
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne (art. 1911 k.p.c.), Warszawa 2021.
Broniewicz W., Jawność jako konstytucyjna zasada procesu cywilnego Polski Ludowej, Nowe Prawo 1954/5-6, s. 78-94.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Cieślak S., System postępowań przyspieszonych w procesie cywilnym po zmianach Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonych w życie w latach 2008-2010 [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. Gudowski J., Weitz K., Warszawa 2011, s. 87-106.
Dąbkowski P., Zasada jawności w dawnej prawie polskiem, Lwów 1937.
Flejszar R., Postępowania przyspieszone po zmianach wprowadzonych nowelizacją KPC z 4.7.2019 r., Monitor Prawniczy 2019/21.
Flejszar R., Wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu w sprawach gospodarczych po nowelizacji k.p.c. z 16 listopada 2006 r. [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Błaszczak Ł., Toruń 2007, s. 59-80.
Gajda-Roszczynialska K., Zasada jawności w postępowaniu cywilnym, Iustitia 2013/1, s.17-24.
Goździaszek Ł., Normy informatyczne w prawie postępowania cywilnego, Przegląd Sądowy 2017/2, s. 43-60.
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości stron w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, tom 1, Komentarz do art. 1-86, red. Safjan M., Bosek L., Warszawa 2016, Legalis, komentarz do art. 45.
Jaśkowiak Ł., Sprzedaż ruchomości w drodze licytacji elektronicznej [w:] Kierunki zmian egzekucji sądowej, red. Grzegorczyk P., Walasik M., Sopot 2017, s. 127-154.
Kmiecik R., O wyrokowaniu bez rozprawy i innych instytucjach karnoprocesowych, Prokurator 2000/3, s. 10-17.
Kostwiński M., Merytoryczne rozpoznanie sprawy w procesie cywilnym w ramach konstrukcji odwrócenia sporu, Warszawa 2019.
Kościółek A., Regulacja prawna apelacji w świetle nowelizacji KPC, Monitor Prawniczy 2019/21, s. 1157-1165.
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w świetle nowelizacji z 10.7.2015 r., Prawo Mediów Elektronicznych 2017/1, s. 4-10.
Kościółek A., Rozpoznawanie spraw na posiedzeniu niejawnym [w:] Ius est a iustitia appelllatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. Tomalak M., Warszawa 2017, s. 232-241.
Kościółek A., Zasada jawności w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Koślicki K., Coraz więcej bubli i absurdów ? fatalnie tworzone prawo, Prawo.pl, 28.01.2021, https://www.prawo.pl/ (dostęp 4.02.2021 r.).
Kotecka S., Informatyzacja postępowania cywilnego w Polsce [w:] Informatyzacja postępowania sądowego i administracji publicznej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2010, s. 3-26.
Kotecka S., Nowelizacja ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie jawności postępowań sądowych i ich informatyzacji [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. Szpor G., t. 8, Postępowanie sądowe, red. Gołaczyński J., Warszawa 2016, s. 35-57.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Łuczak-Noworolnik L., Żebrowska A., Przeprowadzenie rozprawy i postępowania dowodowego drogą elektroniczną ? założenia, cele, przyjęte rozwiązania, Polski Proces Cywilny 2018/3, s. 54-69.
Łukaszewicz A., To nie sędziowie są winni, że e-rozprawy nie działają, Dziennik Rzeczypospolita z 20.11.2020 r. www.rp.pl (dostęp 4.02.2021 r.).
Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, art. 1-47714, Warszawa 2021.
Markiewicz K., Informatyzacja postępowania cywilnego ? de lege lata i de lege ferenda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. Markiewicz K., Torbus A., Warszawa 2014, s. 403-440.
Mączyński M., Ograniczenie prawa podmiotów gospodarczych do sądu, Państwo i Prawo 2000/5, s. 60-66.
Mendrek A., Wyrokowanie na posiedzeniu niejawnym - zagadnienia wybrane [w:] Ius est a iustitia appelllatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. Tomalak M., Warszawa 2017, s. 364-387.
Miszewski W., Jawność w procesie cywilnym w związku z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, Polski Proces Cywilny 1933/1, s. 11-18.
Misztal-Konecka J., Jawność postępowania cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem elektronicznego postępowania upominawczego, Kwartalnik Prawa Publicznego 2012/3, s. 95-107.
Mucha J., Zawisłość sprawy w procesie cywilnym, Warszawa 2015.
Piaskowska O.M., Prawo do sądu a oddalenie oczywiście bezzasadnego powództwa w świetle projektu zmian z 27.11.2017 r. do Kodeksu postępowania cywilnego, Studia Prawnicze 2018/1, s. 29-46.
Pietrzkowski H., Inne środki zaskarżenia [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, red. Ereciński T., t. 3, Środki zaskarżenia, red. Gudowski J., Warszawa 2013, s. 658-740.
Pieregud J., Cyfryzacja gospodarki i społeczeństwa ? wymiar globalny, europejski i krajowy [w:] Cyfryzacja gospodarki i społeczeństwa. Szanse i wyzwania dla sektorów infrastrukturalnych, red. Gajewski W., Paprocki W., Pieregud J., Gdańsk 2016, s. 11 i n. 11-38.
Rafacz J., Dawny proces polski, Warszawa 1925.
Richter M., O ustność i jawność, Głos Prawa 1924/5, s. 1-7.
Rylski P., Zmiany w przepisach o postępowaniu apelacyjnym w świetle modelu apelacji cywilnej, Polski Proces Cywilny 2020/1, s. 119-142.
Rylski P., Zembrzuski T., Rozpoznawanie spraw cywilnych na posiedzeniu niejawnym, Przegląd Sądowy 2006/6, s. 83-108.
Skibińska M., Artykuł 1481 k.p.c. jako przykład odformalizowania postępowania cywilnego [w:] W kierunku odformalizowania postępowania cywilnego, red. Gil D., Lublin 2017, s. 286-302.
Skibińska M., Rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy cywilnej na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 1481 KPC w świetle zasad postępowania cywilnego i treści art. 5 KPC [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. Barańska A., Cieślak S., Warszawa 2018, s. 151-170.
Sorysz M., Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu cywilnym w świetle zmiany KPC z 10 lipca 2015 r., Monitor Prawniczy 2016/9, s. 82-93.
Stawecki T., Jawność jako wartość prawna, Studia Iuridica 2004, tom 43, s. 215?232.
Uliasz M., Zasada jawności sądowego postępowania egzekucyjnego w dobie informatyzacji, Warszawa 2019.
Wengerek E., Problem ustności i pisemności postępowania cywilnego, Nowe Prawo nr 1970/10, s. 1397?1420.
Szmid K. (red.), Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Komentarz, Legalis.
Zalesińska A., Wpływ informatyzacji na założenia konstrukcyjne procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym, Przegląd Sądowy 2019, nr 7-8, s. 47-71.
Zembrzuski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, Warszawa 2020.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Zembrzuski T., Powództwo oczywiście bezzasadne a dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym [w:] Dostęp do ochrony prawnej w sądowym postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021 (w druku).
Zembrzuski T., Pozbawienie możności obrony praw strony w orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Ius est a iustitia appelllatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. Tomalak M., Warszawa 2017, s. 573-608.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2021 Forum Prawnicze