Abstrakt
The article describes the process of farming interspecies chimeras, specifically animals that host human organs. Such procedure is based on injection of human pluripotent cells derived from adult somatic tissue into an animal embryo and is aimed to grow functional, mature organs that can be used for xenotransplantation. Thus, this might be a promising solution to the currently experienced drastic shortage of transplantable human organs. The author addresses legal issues behind development of human organs in animal-human chimeras. The main purpose of this paper is to asses, whether the prohibition on the formation of chimeras provided for in the Infertility Treatment Act applies to the formation of chimeras for xenotransplantation (cross-species transplantation) in Polish law. The author analyzes the nature of the prohibition on creating chimeras introduced in Polish law to propose a thesis that such restriction does not apply to farming chimeric animals bearing human organs solely for transplantation purposes. The article also proposes de lege ferenda solutions to be introduced by the legislator, which would apply to xenotransplantation of organs created from patient?s stem cells.
Bibliografia
1. Augustyniak E.i in. Actual strategies in human induced pluripotent stem cells (hiPSCs) differentiation ? perspectives and challenges (w:) Diagnostyka Laboratoryjna, 2016 nr 52(2), s.123-135.
2. Banaś A., Komórki macierzyste ? perspektywy i zagrożenia (w:) Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2012, nr 2, s.117-127.
3. Borowiec T., Ksenotransplantacje, aspekty prawne i etyczne, Warszawa 2019.
4. Bosek L. (red), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Komentarz, Warszawa 2020.
5. Bourret R.i in., Human-animal chimeras: ethical issues about farming chimeric animals bearing human organs (w:) Stem Cell Research & Therapy 2016, 7:87.
6. Brzezicka A. i in., Zastosowanie komórek macierzystych tkanki tłuszczowej w medycynie- najnowsze trendy (w:) Chirurgia plastyczna i oparzenia 2018, nr 6(3), s.79-85.
7. Brzeziński Z.J.i in., Wielki Słownik Medyczny, Warszawa 1996.
8. Carne A.T.i in., Concise Review: Human-Animal Neurological Chimeras: Humanized Animals or Human Cells in an Animal? (w:) Stem Cell Journal 2019, V. 37, nr 4, s.444-452.
9. Chyrowicz B., Etyka a możliwości współczesnej medycyny (w:) M. Safjan, L. Bosek (red.) System Prawa Medycznego T.I, Instytucje Prawa Medycznego, Warszawa 2018, s. 89-233.
10. De Los Angeles A. i in., Generating Human Organs via Interspecies Chimera Formation: Advances and Barriers (w:) Yale Journal of Biology and Medicine, 2018 nr 91, s. 333-342.
11. Gądzik Z. B., Prawnokarne aspekty transplantacji ksenogenicznych (w:) Forum prawnicze 2018 nr 1, s. 49-63.
12. Gałązka M., Transplantologia (w:) L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska (red.), System Prawa Medycznego, T.II, Szczególne świadczenia zdrowotne, Warszawa 2018, s. 254-389.
13. Haberko J., Uhrynowska-Tyszkiewicz I., Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, Warszawa 2016.
14. Haberko J., Ustawa o leczeniu niepłodności, Komentarz, Warszawa 2016.
15. Hermerén G., Ethical considerations in chimera research (w:) Development 2015, nr. 142, s. 3-5.
16. Iwanowicz-Palus G.J. i in., Stem cells ? a medical revolution (w:) European Journal of Medical Technologies 2016 nr 4(13), s. 6-11.
17. Jółkowska J., Witt M., Chimeryzm komórkowy po transplantacji szpiku kostnego (w:) Acta Haematologica Polonica 2004, 35 nr 3, s. 321-328.
18. Krekora-Zając D., Prawo do materiału genetycznego, Warszawa 2014.
19. Levine S., Grabel L., The contribution of human/non-human animal chimeras to stem cell research (w:) Stem Cell Research nr 24, 2017, s. 128-134.
20. Lu Y.i in. Human-animal chimeras for autologous organ transplantation: technological advances and future perspectives (w:) Ann Transl Med 2019 v. 7, nr 20.
21. Nagashima H., Matsunari H., Growing human organs in pigs. A dream or reality? (w:) Theriogenology nr 86 (2016), s. 422-426.
22. Nawrot O., Ludzka biogeneza w standardach bioetycznych Rady Europy, Warszawa 2011.
23. Nowacka M., Etyka transplantacji (w:) J. Różyńska, W. Chańska, Bioetyka, Warszawa 2013.
24. Nowak J., Rola niezgodności HLA w transplantacjach komórek krwiotwórczych (w:) Hematologia 2010, tom 1, nr 1, s. 49-58.
25. Pietrzykowski T., Chimery i hybrydy. Podmiotowość prawna między dogmatem a konwencją (w:) Studia Prawnicze Zeszyt 4 (204) 2015, s. 5-21.
26. Rożnowska K., Medycyna w parze z zootechniką. Wywiad z prof. Zdzisławem Smorągiem, ?Przegląd? 2012, nr 13, https://www.tygodnikprzeglad.pl/medycyna-parze-zootechnika. (dostęp 2.08.2020).
27. Smorąg Z. i in., Transgeniczne świnie jako dawcy tkanek i narządów do transplantacji u ludzi (w:) Przegląd hodowlany nr 11, s.1-4.
28. Smorąg Z., Słomski R., Cierpka L., Biotechnologiczne i medyczne podstawy ksenotransplantacji, Poznań 2013.
29. Surma S., Adamczak M., Ksenotransplantacja nerki (w:) Forum Nefrologiczne 2019, tom 12, nr 2 s. 115, https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/view/65101/48813 (dostęp 9.08.2020).
30. Szudejko P., Rozwój biologii i medycyny w świetle zasady demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2018.
31. Ziaja K.i in. Przeszczepienie wątroby w modelu zwierzęcym z wykorzystaniem wątroby świń transgenicznych (w:) Chirurgia Polska 2011, vol. 13, nr 1, s.28-41.
AKTY PRAWNE
Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, Dz.U.1995 nr 138 poz. 682.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Dz.U.1997 nr 28 poz. 152.
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów Dz.U. nr 169, poz. 1411.
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie Dz.U.2009 nr 213 poz. 1655
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, Dz.U. 2015 poz. 1087
INNE
Recommendation no. REC(2003)10 of the Committee of Ministers to member States on xenotransplantation (w:) Council of Europe
https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=09000016805df8df (dostęp 9.08.2020).
Uzasadnienie do projektu ustawy o leczeniu niepłodności, druk sejmowy nr 3245, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3245, (dostęp 15.08.2020).
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 października 2011 r. C-34/10, Opublikowano: ZOTSiS 2011/10A/I-9821-9877, www.eur-lex.europa.eu, LEX nr 969322.
Report of WHO consultation on xenotransplantation, Genewa 28-30.10.1997, WHO/ECM/ZOO/98.2 https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/65513/WHO_EMC_ZOO_98.2.pdf?sequence=1&isAllowed=y, (dostęp 15.08.2020)
Report of WHO consultation on xenotransplantation, Geneva 28-30.10.1997, WHO/ECM/ZOO/98.2, WHO Guidance on Xenogeneic Infection/Disease Surveillance and Response: A Strategy for International Cooperation and Coordination, Geneva, 2001, WHO/CDS/CSR/EPH/2001.2, Second WHO Global Consultation on Regulatory Requirements for Xenotransplantation Clinical Trials, October 17-19 2011, WHO, Geneva https://www.who.int, (dostęp 15.08.2020).
2. Banaś A., Komórki macierzyste ? perspektywy i zagrożenia (w:) Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2012, nr 2, s.117-127.
3. Borowiec T., Ksenotransplantacje, aspekty prawne i etyczne, Warszawa 2019.
4. Bosek L. (red), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Komentarz, Warszawa 2020.
5. Bourret R.i in., Human-animal chimeras: ethical issues about farming chimeric animals bearing human organs (w:) Stem Cell Research & Therapy 2016, 7:87.
6. Brzezicka A. i in., Zastosowanie komórek macierzystych tkanki tłuszczowej w medycynie- najnowsze trendy (w:) Chirurgia plastyczna i oparzenia 2018, nr 6(3), s.79-85.
7. Brzeziński Z.J.i in., Wielki Słownik Medyczny, Warszawa 1996.
8. Carne A.T.i in., Concise Review: Human-Animal Neurological Chimeras: Humanized Animals or Human Cells in an Animal? (w:) Stem Cell Journal 2019, V. 37, nr 4, s.444-452.
9. Chyrowicz B., Etyka a możliwości współczesnej medycyny (w:) M. Safjan, L. Bosek (red.) System Prawa Medycznego T.I, Instytucje Prawa Medycznego, Warszawa 2018, s. 89-233.
10. De Los Angeles A. i in., Generating Human Organs via Interspecies Chimera Formation: Advances and Barriers (w:) Yale Journal of Biology and Medicine, 2018 nr 91, s. 333-342.
11. Gądzik Z. B., Prawnokarne aspekty transplantacji ksenogenicznych (w:) Forum prawnicze 2018 nr 1, s. 49-63.
12. Gałązka M., Transplantologia (w:) L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska (red.), System Prawa Medycznego, T.II, Szczególne świadczenia zdrowotne, Warszawa 2018, s. 254-389.
13. Haberko J., Uhrynowska-Tyszkiewicz I., Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, Warszawa 2016.
14. Haberko J., Ustawa o leczeniu niepłodności, Komentarz, Warszawa 2016.
15. Hermerén G., Ethical considerations in chimera research (w:) Development 2015, nr. 142, s. 3-5.
16. Iwanowicz-Palus G.J. i in., Stem cells ? a medical revolution (w:) European Journal of Medical Technologies 2016 nr 4(13), s. 6-11.
17. Jółkowska J., Witt M., Chimeryzm komórkowy po transplantacji szpiku kostnego (w:) Acta Haematologica Polonica 2004, 35 nr 3, s. 321-328.
18. Krekora-Zając D., Prawo do materiału genetycznego, Warszawa 2014.
19. Levine S., Grabel L., The contribution of human/non-human animal chimeras to stem cell research (w:) Stem Cell Research nr 24, 2017, s. 128-134.
20. Lu Y.i in. Human-animal chimeras for autologous organ transplantation: technological advances and future perspectives (w:) Ann Transl Med 2019 v. 7, nr 20.
21. Nagashima H., Matsunari H., Growing human organs in pigs. A dream or reality? (w:) Theriogenology nr 86 (2016), s. 422-426.
22. Nawrot O., Ludzka biogeneza w standardach bioetycznych Rady Europy, Warszawa 2011.
23. Nowacka M., Etyka transplantacji (w:) J. Różyńska, W. Chańska, Bioetyka, Warszawa 2013.
24. Nowak J., Rola niezgodności HLA w transplantacjach komórek krwiotwórczych (w:) Hematologia 2010, tom 1, nr 1, s. 49-58.
25. Pietrzykowski T., Chimery i hybrydy. Podmiotowość prawna między dogmatem a konwencją (w:) Studia Prawnicze Zeszyt 4 (204) 2015, s. 5-21.
26. Rożnowska K., Medycyna w parze z zootechniką. Wywiad z prof. Zdzisławem Smorągiem, ?Przegląd? 2012, nr 13, https://www.tygodnikprzeglad.pl/medycyna-parze-zootechnika. (dostęp 2.08.2020).
27. Smorąg Z. i in., Transgeniczne świnie jako dawcy tkanek i narządów do transplantacji u ludzi (w:) Przegląd hodowlany nr 11, s.1-4.
28. Smorąg Z., Słomski R., Cierpka L., Biotechnologiczne i medyczne podstawy ksenotransplantacji, Poznań 2013.
29. Surma S., Adamczak M., Ksenotransplantacja nerki (w:) Forum Nefrologiczne 2019, tom 12, nr 2 s. 115, https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/view/65101/48813 (dostęp 9.08.2020).
30. Szudejko P., Rozwój biologii i medycyny w świetle zasady demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2018.
31. Ziaja K.i in. Przeszczepienie wątroby w modelu zwierzęcym z wykorzystaniem wątroby świń transgenicznych (w:) Chirurgia Polska 2011, vol. 13, nr 1, s.28-41.
AKTY PRAWNE
Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, Dz.U.1995 nr 138 poz. 682.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Dz.U.1997 nr 28 poz. 152.
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów Dz.U. nr 169, poz. 1411.
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie Dz.U.2009 nr 213 poz. 1655
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, Dz.U. 2015 poz. 1087
INNE
Recommendation no. REC(2003)10 of the Committee of Ministers to member States on xenotransplantation (w:) Council of Europe
https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=09000016805df8df (dostęp 9.08.2020).
Uzasadnienie do projektu ustawy o leczeniu niepłodności, druk sejmowy nr 3245, http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3245, (dostęp 15.08.2020).
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 października 2011 r. C-34/10, Opublikowano: ZOTSiS 2011/10A/I-9821-9877, www.eur-lex.europa.eu, LEX nr 969322.
Report of WHO consultation on xenotransplantation, Genewa 28-30.10.1997, WHO/ECM/ZOO/98.2 https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/65513/WHO_EMC_ZOO_98.2.pdf?sequence=1&isAllowed=y, (dostęp 15.08.2020)
Report of WHO consultation on xenotransplantation, Geneva 28-30.10.1997, WHO/ECM/ZOO/98.2, WHO Guidance on Xenogeneic Infection/Disease Surveillance and Response: A Strategy for International Cooperation and Coordination, Geneva, 2001, WHO/CDS/CSR/EPH/2001.2, Second WHO Global Consultation on Regulatory Requirements for Xenotransplantation Clinical Trials, October 17-19 2011, WHO, Geneva https://www.who.int, (dostęp 15.08.2020).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2021 Forum Prawnicze
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##