Abstract
Summary
The article concerns issues of legal nature of legal relation between a housing cooperative and its member resulting from building agreements and agreement of establishing cooperative residents? right to accommodation. They can have prospectively corporative (cooperative), obligational or mixed legal nature. Basically the dispute concerns the question whether they are specific legal relations normalized by regulations of cooperative law, which differ from typical obligational relation and cannot be identified with it, or quite contrary, they can be considered as typical obligational relations.
These problematic aspects appeared in Polish writing and judicature in the 1960s due to two glosses ? Z. Radwański and J. Ignatowicz. The former standed for recognizing relations between a housing cooperative and its member as obligational relations, whereas the latter quite contrary, recognized them as specific legal relations normalized by regulations of cooperative law, which differ from typical obligational relation and cannot be identified with it. However, the issues have not been settled and it is still not adjudicated, despite its theoretical and practical significance.
Instead, the issues were the subject of keen interest in German writing. The present article refers to views worded there by virtue of their extent and importance. In my opinion, crucial for further considerations in this scope is the distinction included in German writing between freedom of contracting and freedom of establishing associations (Vereinigungsfreiheit). Therefore, vital importance has the issue which of the freedoms underlines legal relations between a housing cooperative and its member.
The further part of the article includes discussing arguments vital at assessment of the legal nature of discussed legal relations, for example, double position of a member as a sharer of a housing cooperative and a party of legal relations, organizational dependance, connection with a membership.
The article closes with conclusions that the discussed relations are characterized by cooperative character and therefore they are not typical obligational relations. The consequence of that is, among others, impossibility of acknowledging resolutions of housing cooperative organs shaping the rates for conventional pattern from civil code.
References
Źródła
Ustawa z dnia 29 października 1920 r. o spółdzielniach, Dz. U. nr. 111, poz. 733 zm.
Ustawa z 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach, Dz. U. Nr. 12, poz. 61 z późń. zm.
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1222, z 2015 r. poz. 201, z 2017 r. poz. 1442, 1596
Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1560, 1596
Ustawa z dnia 26 październik 1995 o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 79, 1442
Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy ? Prawo spółdzielcze, Dz. U. 2017, poz. 1596
Piśmiennictwo
Bednarek M., Prawo do mieszkania w konstytucji i ustawodawstwie, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007.
Beuthien V., Genossenschaftsgesetz mit Umwandlungsrecht und Kartellrecht sowie Statut der Europäischen Genossenschaft, C.H. BECK, München 2004.
Bończak-Kucharczyk E., Spółdzielnie mieszkaniowe w świetle nowych przepisów, Twigger, Warszawa 2004.
Bończak-Kucharczyk E., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2018.
Bednarek M., Ustawowy model spółdzielczości mieszkaniowej, ?Kwartalnik Prawa Prywatnego? 2009, z. 4.
Chrzanowski W., Spółdzielcza forma zaspokajania potrzeb mieszkaniowych (Studium prawno-społeczne), Zakład Wydawniczy CZSR, Warszawa 1981.
Doliwa A., Prawo mieszkaniowe. Komentarz, C.H. BECK, Warszawa 2015.
Dziczek R., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, LexisNexis, Warszawa 2009.
Dzierżanowski J., Ustawa o spółdzielniach. Tekst ? Orzecznictwo S.N. ? Objaśnienia z uwzględnieniem spółdzielni mieszkaniowych i mieszkaniowo-budowlanych. Rozporządzenie o własności lokali. Tekst ? objaśnienia ? wskazówki praktyczne, Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, Warszawa 1938.
Ellenberger J., [w]: Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, C.H. Beck, München 2010.
Grzybowskiego S., Prawo spółdzielcze w systemie porządku prawnego, Zakład Wydawnictw CRS, Warszawa 1976.
Hannig U., w: Schaffland H.J, Schulte G., Cario D., Hannig U., Genossenschaftsgesetz. Kommentar, Walter de Gruyter, Berlin 2005.
Ignatowicz J., Glosa do orzeczenia S. Woj. dla M. St. Warszawy z 13.05. 1965, II CR 82/65, ?Państwo i Prawo? 1966, z. 7-8.
Ignatowicz J., [w:] M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1966.
Ignatowicz J., [w:] M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1985.
Królikowska K., Zasada związania praw do lokalu z członkostwem w spółdzielni mieszkaniowej, C.H. BECK, Warszawa 2009.
Majorowicz J., Komentarz do U. SN z 13 marca 1975 r. III CZP 2/75, [w:] ?Przegląd Spółdzielczego Instytutu Badawczego za rok 1976? poz. 31, pod redakcją naukową M. Gersdorfa, Spółdzielczy Instytut Badawczy, Warszawa 1978.
Mączyński A., Pojęcie i charakter prawny przydziału lokalu spółdzielczego, ?Rejent? 1994, nr. 3.
Mączyński A., [w:] Mączyński A., Proksa A., Nowe prawo lokalowe z komentarzem ? ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych ? ustawa ? Prawo spółdzielcze ? ustawa o własności lokali, Centrum Prawne, Kraków 1995.
Metz E., [w:] Lang J.; Weidmüller L., Metz E., Schaffland J. H., Genossenschaftsgesetz. (Gesetz, betreffend die Erwerbs- und Wirtschaftsgenossenschaften). Kommentar; Mit Anmerkungen über Wohnungsbaugenossenschaften von A. Riebandt- Korfmacher, Walter de Gruyter, Berlin?New York 1988.
Meyer E.H., Meulenbergh G., Beuthien V., Genossenschaftsgesetz mit Umwandlungsrecht, C.H. BECK, München 2000.
Moser S. B., Wohnbaugenossenschaften, Schulthess Polygraphische Verlag, Zürich 1978.
Müller K., Kommentar zum Gesetz betreffend die Erwerbs- und Wirtschaftsgenossenschaften. Erster Band (§§ 1 -33), Verlag Ernst und Werner Gieseking GmbH, Bielefeld 1991.
Pietrzykowski A., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, C.H. BECK, Warszawa 2018.
Pietrzykowski K., Nowa formuła stosunku członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej, [w:] Prawo prywatne w służbie społeczeństwu. Księga poświęcona pamięci Profesora Adama Jedlińskiego, pod red. P. Zakrzewskiego i D. Biereckiego, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot 2019.
Pöhlmann P., [w:] Hettrich E., Pöhlmann P., Gräser B., Röhrich R., Genossenschaftsgesetz. Kommentar zu dem Gesetz betreffend die Erwerbs- und Wirtschaftsgenossenschaften und zu umwandlungsrechtlichen Vorschriften für Genossenschaften, C.H. BECK, München 2001.
Radwański Z., Glosa do orzeczenia S. Woj. dla M. St. Warszawy z 13.05. 1965, II CR 82/65, ?Państwo i Prawo? 1966, z. 7-8.
Reinhardt r., Schultz D., Gesellschaftsrecht. Ein Lehrbuch, Mohr Siebeck, Tübingen 1981.
Rieband-Korfmacher A., Gedanken zum genossenschaftlichen Eigentumsbegriff, ?Gemeinnütziges Wohnungswesen? 1952, z. 2.
Rippert S.K., Die Rechtsstellung des Mitgliedes in der Wohnungsbaugenossenschaft, Mainz 1993 .
Siegel H., Fragen aus dem Recht der Wohnungsbaugenossenschaften, 1960 .
Siegel H., Baugenossenschaften und genossenschaftlicher Gleichbehandlungsgrundsatz, ?Zeitschrift für das Gesamte Genossenschaftswesen? 1969, z. 2.
Słotwiński B., Z teoretycznych zagadnień prawa spółdzielczego, Zakład Wydawnictw CRS, Warszawa 1973.
Stefaniak A., Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014.
Stefaniak A., Prawo spółdzielcze. Komentarz, orzecznictwo, skorowidz, Oficyna Wydawnicza Transit, Warszawa 1999.
Tarska M., Zakres swobody umów w spółkach handlowych, C.H. BECK, Warszawa 2012.
Wesely F., Komentarz do U. SN z 22 października 1975 r., III CZP 70/75, [w:] ?Przegląd Spółdzielczego Instytutu Badawczego za rok 1976? poz. 30, pod redakcją naukową M. Gersdorfa, Spółdzielczy Instytut Badawczy, Warszawa 1978.
Wrzołek-Romańczuk M., Glosa do W. SN z 24 marca 2004 r., I CKN, 505/03, ?Orzecznictwo Sądów Polskich? 2005 z. 3, poz. 39.
Zakrzewski P., Spółdzielnie mieszkaniowe po zmianach z 2017 r., ?Kwartalnik Prawa Prywatnego? 2018, z. 1.
Zakrzewski P., Status prawny członka spółdzielni mieszkaniowej w spółdzielczych stosunkach lokatorskich, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
Zoll F., Olczyk M., Pecyna M., Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2002.