Abstrakt
While Watson was not the first to delve into the transfers of law across legal systems' boundaries, his seminal contribution marked the beginning of a sophisticated research stream, reaching the status of a comparative law paradigm. The paper advocates for the wider adoption of the concept of legal transplants by scholars, lawmakers and practitioners as a valuable intellectual framework. To substantiate the claim that the transplant theory is indeed a paradigm of comparative law, the author undertakes its reconstruction based on six key components, providing a concise overview of the central tenets of the legal transplant scholarship. The sheer volume of this scholarship shows that what Watson projected back in 1974 in the subtitle of his book has indeed come true. This paper also argues for building connections between legal transplants and related research streams, including cultural diffusion, diffusion of innovations and policy transfer.
Bibliografia
Ajani G., By Chance and Prestige: Legal Transplants in Russia and Eastern Europe, "The American Journal of Comparative Law" 1995, t. 43, nr 1, s. 93-117.
Alshorbagy A.A., On the Failure of a Legal Transplant: The Case of Egyptian Takeover Law, "Indiana International & Comparative Law Review" 2012, t. 22, nr 2, s. 237-266.
Ancel M., Znaczenie i metody prawa porównawczego, przeł. K. Piasecki, Warszawa 1979.
Avramović S., In Memoriam: Alan Watson (1933-2018), "Annals of the Faculty of Law in Belgrade - Belgrade Law Review" 2018, nr 4, s. 177-180.
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012.
Bardach J., Recepcja w historii państwa i prawa, w: J. Bardach, Themis a Clio czyli prawo a historia, Warszawa 2001, s. 35-97.
Beckstrom J.H., Transplantation of Legal Systems: An Early Report on the Reception of Western Laws in Ethiopia, "The American Journal of Comparative Law" 1973, t. 21, nr 3, s. 557-583.
Berkowitz D., Pistor K., Richard J.-F., The Transplant Effect, "The American Journal of Comparative Law" 2003, t. 51, nr 1, s. 163-203.
Bieś-Srokosz P., 'Legal transplants' w prawie administracyjnym. Studium przypadków, "Roczniki Nauk Prawnych" 2020, t. 30, nr 1, s. 21-31.
Bobrzyński M., O dawnem prawie polskiem, jego nauce i umiejętnem badaniu, w: tegoż, Szkice i studja historyczne, t. 2, Kraków 1922, s. 298-375.
Breda V., Introduction, w: Legal Transplants in East Asia and Oceania, red. V. Breda, Cambridge 2021, s. 1-10.
Cairns J.W., Watson, Walton, and the History of Legal Transplants, "Georgia Journal of International & Comparative Law" 2013, t. 41, s. 637-696.
Carvalho J., Law, Language, and Knowledge: Legal Transplants from a Cultural Perspective, "German Law Journal" 2019, t. 20, nr 1, s. 21-45.
Cohn M., Legal Transplant Chronicles: The Evolution of Unreasonableness and Proportionality Review of the Administration in the United Kingdom, "American Journal of Comparative Law" 2010, t. 58, nr 3, s. 583-630.
Czartoryski A.J., Uwagi na marginesie rozprawy Ignacego Daniłowicza, w: I. Daniłowicz, Kodex Napoleona w porównaniu z prawami polskiemi i litewskiemi. Rozprawa opracowana w roku 1818, na temat zadany przez Radę b. Uniwersytetu Wileńskiego, Warszawa 1905.
Czech T., Konsorcjum kredytowe, Warszawa 2011.
Demarsin B., Pieters D., Comparing Law, Amsterdam 2023. Dezalay Y., Garth B., The Import and Export of Law and Legal Institutions: International Strategies in National Palace Wars, w: Adapting Legal Cultures, red. D. Nelken, J. Feest, Oxford-Portland 2001, s. 241-255.
Doczekalska A., Język prawny w tworzeniu i transpozycji prawa Unii Europejskiej. Procesy hybrydyzacji, Warszawa 2021.
Dolowitz D.P., A Policy-Maker's Guide to Policy Transfer, "The Political Quarterly" 2003, t. 74, nr 1, s. 101-108.
Dolowitz D.P., Marsh D., Who Learns What from Whom: A Review of the Policy Transfer Literature, "Political Studies" 1996, nr 44, s. 343-357.
Dufková B., Success in Legal Transplanting, Praha 2022, https://dspace.cuni.cz/handle/20.500.11956/174718 (dostęp: 23.03.2024).
Evan W.M., Social Structure and Law: Theoretical and Empirical Perspectives, Newbury Park 1990.
Evans M., Policy Transfer in Critical Perspective, w: New Directions in the Study of Policy Transfer, red. M. Evans, London-New York 2010, s. 6-31.
Ewald W.B., Comparative Jurisprudence (II): The Logic of Legal Transplants, "The American Journal of Comparative Law" 1995, t. 43, nr 4, s. 489-510.
Farran S., Rautenbach C., Introduction, w: The Diffusion of Law. The Movement of Laws and Norms Around the World, red. S. Farran, J. Gallen, J. Hendry, C. Rautenbach, Farnham-Burlington 2015, s. 1-6.
Fedtke J., Legal Transplants, w: Elgar Encyclopedia of Comparative Law, red. J.M. Smits, Cheltenham-Northampton 2006, s. 434-437.
Frank J., Civil Law Influences on the Common Law - Some Reflections on "Comparative" and "Contrastive" Law, "University
of Pennsylvania Law Review" 1956, t. 104, nr 7, s. 887-926.
Frankenberg G., Constitutional Transfer: The IKEA Theory Revisited, "International Journal of Constitutional Law" 2010, t. 8, nr 3, s. 563-579.
Frankenberg G., Constitutions as Commodities. Notes on A Theory of Transfer, "Comparative Law Review" 2013, t. 4, nr 1, s. 1-30. Fuglinszky Á., The Reform of Contractual Liability in the New Hungarian Civil Code: Strict Liability and Foreseeability Clause as Legal Transplants, "Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht / The Rabel Journal of Comparative and International Private Law" 2015, t. 79, nr 1, s. 72-116.
Gargarella R., Constitutional Grafts and Social Rights in Latin America, w: Order from Transfer: Comparative Constitutional Design and Legal Culture, red. G. Frankenberg, Cheltenham-Northampton 2013, s. 322-348.
Giaro T., The Wave of Transfers: An East-European Chapter in the Civil Law Tradition, "Comparative Law Review" 2023, t. 14, nr 2, s. 33-57.
Gillman E., Legal Transplants in Trade and Investment Agreements: Understanding the Exportation of U.S. Law to Latin America, "Georgetown Journal of International Law" 2009, nr 41, s. 263-301.
Glaser M., Bertolini L., Brömmelstroet M. te, Blake O., Ellingson C., Learning through Policy Transfer? Reviewing a Decade of Scholarship for the Field of Transport, "Transport Reviews" 2022, t. 42, nr 5, s. 626-644.
Górnicki L., Prawo jako czynnik integracji państwa w latach II Rzeczypospolitej, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 2011, t. 313, nr 3375, s. 111-146.
Grajzl P., Dimitrova-Grajzl V.P., The Choice in the Lawmaking Process: Legal Transplants vs. Indigenous Law, "American Law & Economics Association Annual Meetings" 2008, nr 4, s. 1-45.
Grande E., Legal Transplants and the Inoculation Effect: How American Criminal Procedure Has Affected Continental Europe, "The American Journal of Comparative Law" 2016, t. 64, nr 3, s. 583-618.
Graziadei M., Comparative Law, Transplants, and Receptions, w: The Oxford Handbook of Comparative Law, red. M. Reimann, R. Zimmermann, Oxford 2019, s. 441-473.
Graziadei M., Legal Transplants and the Frontiers of Legal Knowledge, "Theoretical Inquiries in Law" 2009, t. 10, nr 2, s. 723-743.
Halban A., Wpływy obce jako samodzielny przedmiot badań w zakresie prawa, w: Pamiętnik IV. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6-8 grudnia 1925, t. 1. Referaty, Lwów 1925, s. 1-2.
Halliday T.C., Osinsky P., Globalization of Law, "Annual Review of Sociology" 2006, nr 32, s. 447-470.
Harding A., The Legal Transplants Debate: Getting Beyond the Impasse, w: Legal Transplants in East Asia and Oceania, red. V. Breda, Cambridge 2021, s. 13-33.
Husa J., A New Introduction to Comparative Law, Oxford-London 2015.
Husa J., Developing Legal System, Legal Transplants, and Path Dependence. Reflections on the Rule of Law, "Chinese Journal of Comparative Law" 2018, t. 6, nr 2, s. 129-158.
Huxley A., Jeremy Bentham on Legal Transplants, "Journal of Comparative Law" 2007, t. 2, nr 2, s. 177-188.
Jodkowski K., Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe, Lublin 1990.
Jupp J., Legal Transplants as Tools for Post-Conflict Criminal Law Reform: Justification and Evaluation, "Cambridge Journal of International and Comparative Law" 2014, t. 3, nr 1, s. 381-406.
Kahn-Freund O., On Uses and Misuses of Comparative Law, "Modern Law Review" 1974, t. 37, nr 1, s. 1-27.
Kanda H., Milhaupt C.J., Re-Examining Legal Transplants: The Director's Fiduciary Duty in Japanese Corporate Law, "American Journal of Comparative Law" 2003, t. 51, nr 4, s. 887-902.
Kocourek A., Factors in the Reception of Law, "Tulane Law Review" 1936, nr 10, s. 209-230.
Kraushar A., Przedmowa wydawcy, w: I. Daniłowicz, Kodex Napoleona w porównaniu z prawami polskiemi i litewskiemi. Rozprawa opracowana w roku 1818, na temat zadany przez Radę b. Uniwersytetu Wileńskiego, Warszawa 1905, s. 1-23.
Krauz-Mozer B., Borowiec P., Globalizacja, globalizm, globalność - wprowadzenie, w: Globalizacja - nieznośne podobieństwo? Świat i jego instytucje w procesie uniformizacji, red. B. Krauz-Mozer, P. Borowiec, Kraków 2009, s. 7-17.
Król M.Z., Legal Culture and Legal Transplants, w: Rapports Polonais: XVIIIe Congres International de droit comparé XVIIIth, Congress of Comparative Law Washington, 25.VII-1.VIII.2010, red. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Łódź 2010, s. 7-16.
Kuczyńska H., Analiza porównawcza modelu rozprawy głównej. Między kontradyktoryjnością a inkwizycyjnością, Warszawa 2022.
Kuczyńska H., O modelowym podejściu do postępowania karnego, "Przegląd Sądowy" 2017, nr 4, s. 5-23.
Kulms R., Optimistic Normativism after Two Decades of Legal Trans- plants and Autonomous Developments, w: Private Law in Eastern
Europe: Autonomous Developments or Legal Transplants?, red. C. Jessel-Holst, R. Kulms, A. Trunk, Tübingen 2010, s. 7-14.
Kusik P., Legal Transplants and Legal Translation: A Case Study of the Borrowing of the U.S. Limited Liability Partnership into the Polish Legal System, "Perspectives" 2024, s. 1-16.
Kutrzeba S., Kilka uwag o recepcji w prawie, w: Księga pamiątkowa ku czci Leona Pnińskiego, t. 2, Lwów 1936, s. 31-36.
Kviatek B., Explaining Legal Transplants: Transplantation of EU Law into Central Eastern Europe, Oisterwijk 2015.
La Porta R., Lopez-de-Silanes F., Shleifer A., The Economic Con- sequences of Legal Origins, "Journal of Economic Literature" 2008, t. 46, nr 2, s. 285-332.
Langer M., From Legal Transplants to Legal Translations: The Globalization of Plea Bargaining and the Americanization Thesis in Criminal Procedure, "Harvard International Law Journal" 2004, t. 45, nr 1, s. 1-64.
Legrand P., Comparative Legal Studies and Commitment to Theory, "The Modem Law Review Limited" 1995, nr 58, s. 262-273.
Legrand P., Issues in the Translatability of Law, w: Nation, Language, and the Ethics of Translation, red. S. Bermann, M. Wood,
Princeton-Oxford 2005, s. 30-50.
Legrand P., Negative Comparative Law, "Journal of Comparative Law" 2015, t. 10, nr 2, s. 405-454.
Legrand P., The Impossibility of "Legal Transplants", "Maastricht Journal of European and Comparative Law" 1997, nr 4, s. 111-124.
Leszczyński L., Konwergencja w prawie a uniwersalizacja aksjologii prawnej. Przykład recepcji prawa i dialogu orzeczniczego, w: Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, red. O. Nawrot, S. Sykuna, J. Zajadło, Warszawa 2012, s. 103-115.
Lin L.-W., Legal Transplants through Private Contracting: Codes of Vendor Conduct in Global Supply Chains as an Example, "American Journal of Comparative Law" 2009, t. 57, nr 3, s. 711-744.
Longchamps de Bérier F., 'Common law' a dekodyfikacja i globalizacja prawa, w: Dekodyfikacja prawa prywatnego w europejskiej tradycji prawnej, red. F. Longchamps de Bérier, Kraków 2019, s. 19-51.
Maroń G., Wstęp do prawoznawstwa, Rzeszów 2011.
Mering T., 'Policy transfer' (europeizacja), w: W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Rysz-Kowalczyk,
B. Szatur-Jaworska, Warszawa 2016, s. 325-336.
Michaels R., "One Size Can Fit All" - Some Heretical Thoughts on the Mass Production of Legal Transplants, w: Order from Transfer: Comparative Constitutional Design and Legal Cul- ture, red. G. Frankenberg, Cheltenham-Northampton 2013, s. 56-78.
Mika A., Szczepienie i przeszczepianie roślin sadowniczych, Warszawa 1978.
Miller J., A Typology of Legal Transplants: Using Sociology, Legal History and Argentine Examples to Explain the Transplant Process, "The American Journal of Comparative Law" 2003, t. 51, nr 4, s. 839-885.
Mistelis L.A., Regulatory Aspects: Globalization, Harmonization, Legal Transplants, and Law Reform - Some Fundamental Observations, "International Lawyer" 2000, t. 34, nr 3, s. 1055-1069.
Montesquieu, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 2012.
Morin J.-F., Gold E.R., An Integrated Model of Legal Transplantation: The Diffusion of Intellectual Property Law in Developing Countries, "International Studies Quarterly" 2014, t. 58, nr 4, s. 781-792.
Nelken D., Comparatists and Transferability, w: Comparative Legal Studies: Traditions and Transitions, red. P. Legrand, R. Munday, Cambridge 2003, s. 437-466.
Nelken D., Towards a Sociology of Legal Adaptation, w: Adapt- ing Legal Cultures, red. J. Feest, D. Nelken, Oxford-Portland 2001, s. 7-54.
Nou J., Nyarko J., Regulatory Diffusion, "Stanford Law Review" 2022, t. 74, s. 897-968.
Nowak C., Przeszczepy prawne jako instrument hybrydyzacji prawa, "Studia Prawnicze" 2014, nr 3, s. 5-27.
Nowak C., Wpływ procesów globalizacyjnych na polskie prawo karne, Warszawa 2014.
Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2006. Oplustil K., Radwan A., Company Law in Poland: Between Autonomous Development and Legal Transplants, w: Private Law in Eastern Europe: Autonomous Developments or Legal Transplants?, red. C. Jessel-Holst, R. Kulms, A. Trunk, Tübingen 2010, s. 445-493.
Örücü E., Law as Transposition, "The International and Comparative Law Quarterly" 2002, t. 51, nr 2, s. 205-223.
Örücü E., The Enigma of Comparative Law: Variations on a Theme for the Twenty-First Century, Leiden 2004.
Paradygmat, https://mfiles.pl/pl/index.php/Paradygmat (dostęp: 22.03.2024).
Paradygmat, https://wsjp.pl/haslo/podglad/41962/paradyg-mat/5171690/badan (dostęp: 22.03.2024).
Peerenboom R., Toward a Methodology for Successful Legal Transplants, "The Chinese Journal of Comparative Law" 2013, t. 1, nr 1, s. 4-20.
Perju V., Constitutional Transplants, Borrowings and Migrations, w: The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, red. M. Rosenfeld, A. Sajó, Oxford 2012, s. 1304-1327.
Perry R.W., Diffusion Theories, w: Encyclopedia of Sociology, red. E.F. Borgatta, R.J.V. Montgomery, New York 2000, s. 675-681.
Pomykalski A., Innowacje, Łódź 2001.
Przeszczepiać, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/przeszczepiac;5485212.html (dostęp: 21.03.2024).
Przeszczepić - przeszczepiać, https://sjp.pwn.pl/sjp/przeszczepic;2511329.html (dostęp: 21.03.2024).
Przeszczepienie, Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://cli.re/AAp1zm (dostęp: 21.03.2024).
Qi Y., Ruobing W., Cao N., Chao X., When a Judicial Mistake Went Viral: The Diffusion of Law in China, "The China Review" 2022, t. 22, nr 3, s. 73-106.
Ratajczak Z., Człowiek w sytuacji innowacyjnej, Warszawa 1980.
Reszczyński J., Recepcja prawa jako zjawisko kulturowe, w: 'Vetera novis augere'. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, t. 2, red. S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stus, Kraków 2010, s. 881-889.
Rivero J., Les phénomenes d'imitation des modeles étrangers en droit administratif, w: Miscellanea W.J. Ganshof van der Meersch: studia ab discipulis amicisque in honorem egregii professoris edita, t. 3, red. W.J. Ganshof van der Meersch, Bruxelles 1972, s. 619-659.
Rogers E.M., Diffusion of Innovations, New York 2003.
Rose R., Lesson-Drawing in Public Policy: A Guide to Learning Across Time and Space, Chatham 1993.
Rostowski J., Przeszczepy instytucjonalne w ramach transformacji polskiej gospodarki i systemu politycznego, w: Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne? W stronę konkurencyjnego modelu społeczno-ekonomicznego dla Unii Europejskiej, red. W. Bieńkowski, M.-J. Radło, Warszawa 2010, s. 138-156.
Samuel G., An Introduction to Comparative Law Theory and Method, Oxford-Portland 2014.
Short J.L., Transplanting Law in a Globalized World: Private Transnational Regulation and the Legal Transplant Paradigm, w: Comparative Law and Regulation, red. F. Bignami, D. Zaring, Cheltenham-Northampton 2016, s. 430-444.
Siems M., Comparative Law, Cambridge 2019.
Siems M., Malicious Legal Transplants, "Legal Studies" 2018, t. 38, nr 1, s. 103-119.
Simpson J., Oxford English Dictionary, Oxford 2009 (CD).
Spamann H., Contemporary Legal Transplants: Legal Families and the Diffusion of (Corporate) Law, "Brigham Young University Law Review" 2009, nr 6, s. 1813-1878.
Stawecki T., Konwergencja i dywergencja porządków prawnych w sferze tworzenia prawa, w: Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, red. O. Nawrot, S. Sykuna, J. Zajadło, Warszawa 2012, s. 24-73.
Strömholm S., Comparative Legal Science - Risks and Possibilities, w: Law Under Exogenous Influences, red. M. Suksi, Turku 1994, s. 5-29.
Szpak J., Kontrowersje wokół zagadnienia "legal transplants", "Acta Erasmiana" 2011, t. 1, s. 53-71.
Szymczak I., Dobór ekwiwalentnych rozwiązań prawnych w procesie transplantacji prawa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2015, t. 77, nr 4, s. 29-39.
Tarde G., The Laws of Imitation, przeł. E. Clews Parsons, New York 1903.
Teubner G., Good Faith in British Law or How Unifying Law Ends up in New Divergences, "The Modern Law Review" 1998, t. 61, nr 1, s. 11-32.
Tokarczyk R., Komparatystyka prawnicza, Kraków 1999.
Tokarczyk R., Tworzenie prawa. Pomiędzy kulturą prawa stanowionego i kulturą 'common law', w: Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, red. O. Nawrot, S. Sykuna, J. Zajadło, Warszawa 2012, s. 3-24.
Tokarczyk R., Wprowadzenie do komparatystyki prawniczej, Lublin 1989.
Torpman J., Jörgensen F., Legal Effectiveness: Theoretical Developments on Legal Transplants, "ARSP: Archiv für Rechts- und Sozialphilosophie / Archives for Philosophy of Law and Social Philosophy" 2005, t. 91, nr 4, s. 515-534.
Tran K., Pham N.H., Nguyen Q.-A.L., Negotiating Legal Reform through Reception of Law: The Missing Role of Mixed Legal Transplants, "Asian Journal of Comparative Law" 2019, t. 14, nr 2, s. 175-209.
Transplant, https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/ english/transplant (dostęp: 21.03.2024).
Transplant, https://www.etymonline.com/word/transplant#et- ymonline_v_16898 (dostęp: 21.03.2024).
Transplantacja, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/transplantacja;5508359.html (dostęp: 21.03.2024).
Transplantacja, https://sjp.pwn.pl/sjp/transplantacja;2578540. html (dostęp: 21.03.2024).
Transplantacja, Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://cli. re/dmNYka (dostęp: 21.03.2024).
Transplantat, https://sjp.pwn.pl/sjp/transplantat;2578541.html (dostęp: 23.03.2024).
Transplantować, https://wsjp.pl/haslo/podglad/78252/transplan- towac (dostęp: 21.03.2024).
Tunia A., Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim, Lublin 2015.
Twining W., Diffusion of Law: A Global Perspective, "The Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law" 2004, t. 36, nr 49, s. 1-45.
Twining W., Social Science and Diffusion of Law, "Journal of Law and Society" 2005, t. 32, nr 2, s. 203-240.
Walton F.P., The Historical School of Jurisprudence and Transplantations of Law, "Journal of Comparative Legislation and International Law" 1927, t. 9, nr 4, s. 183-192.
Watson A., Aspects of Reception of Law, "American Journal of Comparative Law" 1996, t. 44, nr 2, s. 335-351.
Watson A., From Legal Transplants to Legal Formants, "American Journal of Comparative Law" 1995, t. 43, nr 3, s. 469-476.
Watson A., Legal Transplants and Law Reform, "Law Quarterly Review" 1976, nr 92, s. 79-84.
Watson A., Legal Transplants. An Approach to Comparative Law, Athens-London 1993.
Watson A., Society and Legal Change, Philadelphia 2001.
Watson A., Jońca M., Zapożyczenia to droga, na której rozwija się prawo, "Zeszyty Prawnicze" 2012, t. 12, nr 1, s. 181-198.
Wise E.M., The Transplant of Legal Patterns, "The American Journal of Comparative Law" 1990, t. 28, Suppl. 1, s. 1-22.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Forum Prawnicze