Słowa kluczowe
prawo o aktach stanu cywilnego
akt urodzenia
klauzula porządku publicznego
prawo prywatne międzynarodowe
macierzyństwo
ojcostwo
akt urodzenia
klauzula porządku publicznego
prawo prywatne międzynarodowe
macierzyństwo
ojcostwo
Jak cytować
Mostowik, P. P. (2020). O żądaniach wpisu w polskim rejestrze stanu cywilnego zagranicznej fikcji prawnej pochodzenia dziecka od ?rodziców jednopłciowych?. Forum Prawnicze, (6(56). https://doi.org/10.32082/fp.v6i56.206
Abstrakt
W 2018 r. w postępowaniach przed organami i sądami administracyjnymi zgłoszono żądania rejestracji w polskich aktach urodzenia pochodzenia dziecka od ?rodziców jednopłciowych? (de facto ? par homoseksualnych). Autor omawia krajowe rozwiązania prawne. W omawianych sprawach stanu cywilnego nie nastąpiła harmonizacja prawa na poziomie międzynarodowym, a Unia Europejska nie dysponuje kompetencjami w zakresie materialnego prawa rodzinnego. Zagadnienia prawa osobowego i rodzinnego oraz ? będąca ich refleksem ? rejestracja np. pochodzenia dziecka lub małżeństwa podlegają ustawodawstwu krajowemu każdego państwa. Ustawodawstwa te różnią się na świecie w sposób diametralny. Autor podkreśla, że brak jest możności przeniesienia do polskiego rejestru stanu cywilnego z obcego dokumentu treści niezgodnej z podstawowymi zasadami prawa forum, co jest uzasadnione w szczególności koniecznością ochrony efektywności podstawowych zasad polskiego ordre public, które są zakorzenione konstytucyjnie. Należy do nich rozumienie stanu cywilnego oraz zasady filiacji, a system rejestracji musi być kompatybilny z podstawowymi zasadami prawa forum. Postulowane rozwiązanie nie oznacza jednak braku możliwości załatwienia szczegółowej sprawy administracyjnej zamieszkałego za granicą dziecka, np. uzyskania dowodu tożsamości. Na potrzeby takich osobnych postępowań administracyjnych to zagraniczny dokument lub jego część może traktowany jako potwierdzenie pochodzenia dziecka od rodziców (tj. mężczyzny i kobiety, która dziecko urodziła) będących polskimi obywatelami.
Bibliografia
Basior I., A. Czajkowska (red.), D. Sorbian, Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe oraz wzory dokumentów, Warszawa 2015
Borysiak W., [w:] Konstytucja RP. Art. 1?86. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, s. 478 i n.
Contribution of Feminist and Human Rights Organizations to the work of The Hague Conference on Private International Law regarding legal issues concerning international surrogacy conventions (?parentage/surrogacy project?). Comments on Preliminary Document No 3 B of March 2014 and Preliminary Document No 3A of February 2015; https://collectifcorp.files.wordpress.com/2015/01/surrogacy_hcch_feminists_english.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Czajkowska A., Postępowanie urzędów stanu cywilnego w przypadkach, gdy fakt urodzenia, małżeństwa lub zgonu nastąpił za granicą, [w:] Obrót prawny z zagranica w sprawach stanu cywilnego, Lublin 1997, s. 56?62
Dobkowski J., Preponderancja aktów stanu cywilnego, Metryka 2011, nr 2, s. 15?32, http://metryka.info/wp-content/uploads/2016/06/2_dobkowski.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)
Figura-Góralczyk E., Uwagi dotyczące orzeczenia Niemieckiego Sądu Związkowego z 20 marca 2019 (BGH XII ZB 530/17) [w:] Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, red. P. Mostowik, Warszawa 2019, s. 521 i n.
Gładych K., Wpisanie zagranicznego aktu stanu cywilnego do rejestru stanu cywilnego, ?Technika i USC? 2015, nr 2?3, s. 29?32
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3224049 (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Kalus S., Konstytucyjne źródła zasad polskiego prawa rodzinnego, [w:] Prawo a wartości. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Nowackiego, red. I. Bogucka, Z. Tobor, Kraków 2003, s. 105?106
Kasprzyk P., Rejestracja zdarzenia mającego miejsce za granic a transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, Metryka 2016, nr 1, s. 147?159.
Kasprzyk P., Sporządzanie aktów stanu cywilnego na podstawie dokumentów zagranicznych. Uwagi na tle art. 73 ust. 1 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, Roczniki Nauk Prawnych 2010, tom 20, nr 2, s. 215?245
Kownacki R., Ingerencja Karty Praw Podstawowych w zakres realizacji przez państwa członkowskie tematów sensytywnych (eutanazja, związki homoseksualne, aborcja) ? propagandowy straszak czy realna perspektywa?, [w:] Karta Praw Podstawowych w europejskim i krajowym porządku prawnym, A. Wróbel (red.), Warszawa 2009, s. 387, 390.
Lagarde P., Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention, [w:] Hague Conference on Private International Law, Proceedings of the Eighteenth Session, 30 September to 10 October 1996, Tome II, Protection of children, Hague 1998, s. 581 i in., www.hcch.net (dostęp: 31.03.2019 r.)
Martinez de Aguirre C., Umowy o międzynarodowe macierzyństwo zastępcze: globalna ?Opowieść podręcznej?, [w:], Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, P. Mostowik (red.), Warszawa 2019, s. 289 i n.
Michałowska K., Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2017
Mikluszka M., Czy można kupić dziecko, czyli problemy prawne i etyczne związane z macierzyństwem zastępczym, [w:] Współczesne wyzwania bioetyczne, L. Bosek (red.), M. Królikowski (red.), Warszawa 2010, s. 322?336
Mikluszka M., Zagraniczne procedury tzw. macierzyństwa zastępczego (surrogacy motherhood) w świetle zasady handlu ludźmi ? zagadnienia węzłowe, Warszawa 2017, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS-Mikluszka-M.-Zagraniczne-procedury-tzw.-macierzy%C5%84stwa-zast%C4%99pczego-surrogacy-motherhood-w-%C5%9Bwietle-zasady-handlu-lud%C5%BAmi-%E2%80%93-zagadnienia-w%C4%99z%C5%82owe.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.).
Mirocha Ł., Tzw. macierzyństwo zastępcze (surrogacy, Leihmutterschaft) w bieżącym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, Prawo w Działaniu, 2018, t. 34, s. 164; https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS-Mirocha-%C5%81.-Tzw.-macierzy%C5%84stwo-zast%C4%99pcze-surrogacy-Leihmutterschaft-w-bie%C5%BC%C4%85cym-orzecznictwie-Europejskiego-Trybuna%C5%82u-Praw-Cz%C5%82owieka-w-Strasburgu.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Mostowik P. (red.) Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, Warszawa 2019
Mostowik P., Kwestia zakresu zastosowania rozporządzenia UE nr 1191/2016 do zagranicznej rejestracji stanu cywilnego, Rodzina i Prawo 2016, nr 37, s. 97 i n.; https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/37262 (dostęp: 31.03.2019 r.).
Mostowik P., Legislative activities of European Union versus fundamental principles of paternity and maternity in Member States, International Journal of the Jurisprudence of the Family, 2017 vol. 8, s. 79?94;
Mostowik P., Między zniesieniem legalizacji zagranicznych dokumentów a uznawaniem skutków obcej rejestracji i rozumienia stanu cywilnego, [w:] Znad granicy ponad granicami. Księga Dedykowana Profesorowi Dieterowi Martiny, red. M. Krzymuski, M. Margoński, Warszawa 2014, s. 187?212.
Mostowik P., Pochodzenie dziecka [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015, s. 308 i n.
Mostowik P., Problem obywatelstwa dziecka prawdopodobnie pochodzącego od obywatela polskiego niebędącego mężem surrogate mother. Uwagi aprobujące wyroki NSA z 6 maja 2015 r. (II OSK 2372/13 I II OSK 2419/13), Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 55 i n.
Mostowik P., Władza rodzicielska w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2014, s. 27 i n., http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/63950/edition/63839?language=pl (dostęp: 31.03.2019 r.).
Nazar M., Niektóre zagadnienia małżeństwa i rodziny w świetle unormowań Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Rejent 1997, nr 5, s. 109?110
Pilich M., Mater semper certa est? Kilka uwag o skutkach zagranicznego macierzyństwa zastępczego z perspektywy stosowania klauzuli porządku publicznego, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 7?35
Przyśliwska-Urbanek E., Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące rejestracji pochodzenia dziecka od osób tej samej płci, [w:] Kolizyjne i procesowe aspekty prawa rodzinnego, red. J. Gołaczyński, W. Popiołek, Warszawa 2019, s. 151?160.
Report of 30 November 2015 on the Annual Report on Human Rights and Democracy in the World 2014 and the European Union?s policy on the matter, 2015/2229(INI), http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-8-2015-0344_EN.html?redirect (dostęp: 31.03.2019 r.)
Rzecznik Praw Obywatelskich, Wystąpienie RPO z dnia 11 marca 2019 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych; www.rpo.gov.pl/pl/content/problemy-z-wykonaniem-wyroku-nsa-o-wpisie-do-akt-stanu-cywilnego-rodzicow-tej-samej-p%C5%82ci (dostęp: 31.03.2019 r.)
Smyczyński T. (red.), Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, Poznań 1999
Smyczyński T. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 12, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2011
Smyczyński T., Rodzina i prawo rodzinne w świetle nowej Konstytucji RP, Państwo i Prawo 1997, nr 11, s. 188;
Wojewoda M., Kolizyjnoprawne aspekty rejestracji stanu cywilnego, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015, s. 535
Wojewoda M., Transkrypcja aktu urodzenia dziecka, które zostało uznane za granicą, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2017, nr 2, s. 347?350.
Wojewoda M., Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego ? kilka uwag na temat ewolucji konstrukcji w prawie polskim, Metryka 2016, nr 2, s. 53 i n.
Wypych P., Charakter prawny transkrypcji aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, nr 1, s. 189 i n.
Wypych P., Zakres badania obcego aktu w ramach postępowania transkrypcyjnego, ?Niezbędnik USC. Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego przy Małopolskim Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji? 2014, nr 1, s. 6?7
Wysocka-Bar A., Nabycie polskiego obywatelstwa a urodzenie przez matkę zastępczą. Uwagi na tle wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2015 r.: II OSK 2372/13 oraz II OSK 2419/13., Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 38?54.
Borysiak W., [w:] Konstytucja RP. Art. 1?86. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, s. 478 i n.
Contribution of Feminist and Human Rights Organizations to the work of The Hague Conference on Private International Law regarding legal issues concerning international surrogacy conventions (?parentage/surrogacy project?). Comments on Preliminary Document No 3 B of March 2014 and Preliminary Document No 3A of February 2015; https://collectifcorp.files.wordpress.com/2015/01/surrogacy_hcch_feminists_english.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Czajkowska A., Postępowanie urzędów stanu cywilnego w przypadkach, gdy fakt urodzenia, małżeństwa lub zgonu nastąpił za granicą, [w:] Obrót prawny z zagranica w sprawach stanu cywilnego, Lublin 1997, s. 56?62
Dobkowski J., Preponderancja aktów stanu cywilnego, Metryka 2011, nr 2, s. 15?32, http://metryka.info/wp-content/uploads/2016/06/2_dobkowski.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)
Figura-Góralczyk E., Uwagi dotyczące orzeczenia Niemieckiego Sądu Związkowego z 20 marca 2019 (BGH XII ZB 530/17) [w:] Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, red. P. Mostowik, Warszawa 2019, s. 521 i n.
Gładych K., Wpisanie zagranicznego aktu stanu cywilnego do rejestru stanu cywilnego, ?Technika i USC? 2015, nr 2?3, s. 29?32
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3224049 (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Kalus S., Konstytucyjne źródła zasad polskiego prawa rodzinnego, [w:] Prawo a wartości. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Nowackiego, red. I. Bogucka, Z. Tobor, Kraków 2003, s. 105?106
Kasprzyk P., Rejestracja zdarzenia mającego miejsce za granic a transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, Metryka 2016, nr 1, s. 147?159.
Kasprzyk P., Sporządzanie aktów stanu cywilnego na podstawie dokumentów zagranicznych. Uwagi na tle art. 73 ust. 1 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, Roczniki Nauk Prawnych 2010, tom 20, nr 2, s. 215?245
Kownacki R., Ingerencja Karty Praw Podstawowych w zakres realizacji przez państwa członkowskie tematów sensytywnych (eutanazja, związki homoseksualne, aborcja) ? propagandowy straszak czy realna perspektywa?, [w:] Karta Praw Podstawowych w europejskim i krajowym porządku prawnym, A. Wróbel (red.), Warszawa 2009, s. 387, 390.
Lagarde P., Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention, [w:] Hague Conference on Private International Law, Proceedings of the Eighteenth Session, 30 September to 10 October 1996, Tome II, Protection of children, Hague 1998, s. 581 i in., www.hcch.net (dostęp: 31.03.2019 r.)
Martinez de Aguirre C., Umowy o międzynarodowe macierzyństwo zastępcze: globalna ?Opowieść podręcznej?, [w:], Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, P. Mostowik (red.), Warszawa 2019, s. 289 i n.
Michałowska K., Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2017
Mikluszka M., Czy można kupić dziecko, czyli problemy prawne i etyczne związane z macierzyństwem zastępczym, [w:] Współczesne wyzwania bioetyczne, L. Bosek (red.), M. Królikowski (red.), Warszawa 2010, s. 322?336
Mikluszka M., Zagraniczne procedury tzw. macierzyństwa zastępczego (surrogacy motherhood) w świetle zasady handlu ludźmi ? zagadnienia węzłowe, Warszawa 2017, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS-Mikluszka-M.-Zagraniczne-procedury-tzw.-macierzy%C5%84stwa-zast%C4%99pczego-surrogacy-motherhood-w-%C5%9Bwietle-zasady-handlu-lud%C5%BAmi-%E2%80%93-zagadnienia-w%C4%99z%C5%82owe.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.).
Mirocha Ł., Tzw. macierzyństwo zastępcze (surrogacy, Leihmutterschaft) w bieżącym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, Prawo w Działaniu, 2018, t. 34, s. 164; https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS-Mirocha-%C5%81.-Tzw.-macierzy%C5%84stwo-zast%C4%99pcze-surrogacy-Leihmutterschaft-w-bie%C5%BC%C4%85cym-orzecznictwie-Europejskiego-Trybuna%C5%82u-Praw-Cz%C5%82owieka-w-Strasburgu.pdf (dostęp: 31.03.2019 r.)..
Mostowik P. (red.) Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, Warszawa 2019
Mostowik P., Kwestia zakresu zastosowania rozporządzenia UE nr 1191/2016 do zagranicznej rejestracji stanu cywilnego, Rodzina i Prawo 2016, nr 37, s. 97 i n.; https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/37262 (dostęp: 31.03.2019 r.).
Mostowik P., Legislative activities of European Union versus fundamental principles of paternity and maternity in Member States, International Journal of the Jurisprudence of the Family, 2017 vol. 8, s. 79?94;
Mostowik P., Między zniesieniem legalizacji zagranicznych dokumentów a uznawaniem skutków obcej rejestracji i rozumienia stanu cywilnego, [w:] Znad granicy ponad granicami. Księga Dedykowana Profesorowi Dieterowi Martiny, red. M. Krzymuski, M. Margoński, Warszawa 2014, s. 187?212.
Mostowik P., Pochodzenie dziecka [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015, s. 308 i n.
Mostowik P., Problem obywatelstwa dziecka prawdopodobnie pochodzącego od obywatela polskiego niebędącego mężem surrogate mother. Uwagi aprobujące wyroki NSA z 6 maja 2015 r. (II OSK 2372/13 I II OSK 2419/13), Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 55 i n.
Mostowik P., Władza rodzicielska w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2014, s. 27 i n., http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/63950/edition/63839?language=pl (dostęp: 31.03.2019 r.).
Nazar M., Niektóre zagadnienia małżeństwa i rodziny w świetle unormowań Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Rejent 1997, nr 5, s. 109?110
Pilich M., Mater semper certa est? Kilka uwag o skutkach zagranicznego macierzyństwa zastępczego z perspektywy stosowania klauzuli porządku publicznego, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 7?35
Przyśliwska-Urbanek E., Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące rejestracji pochodzenia dziecka od osób tej samej płci, [w:] Kolizyjne i procesowe aspekty prawa rodzinnego, red. J. Gołaczyński, W. Popiołek, Warszawa 2019, s. 151?160.
Report of 30 November 2015 on the Annual Report on Human Rights and Democracy in the World 2014 and the European Union?s policy on the matter, 2015/2229(INI), http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-8-2015-0344_EN.html?redirect (dostęp: 31.03.2019 r.)
Rzecznik Praw Obywatelskich, Wystąpienie RPO z dnia 11 marca 2019 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych; www.rpo.gov.pl/pl/content/problemy-z-wykonaniem-wyroku-nsa-o-wpisie-do-akt-stanu-cywilnego-rodzicow-tej-samej-p%C5%82ci (dostęp: 31.03.2019 r.)
Smyczyński T. (red.), Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, Poznań 1999
Smyczyński T. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 12, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2011
Smyczyński T., Rodzina i prawo rodzinne w świetle nowej Konstytucji RP, Państwo i Prawo 1997, nr 11, s. 188;
Wojewoda M., Kolizyjnoprawne aspekty rejestracji stanu cywilnego, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015, s. 535
Wojewoda M., Transkrypcja aktu urodzenia dziecka, które zostało uznane za granicą, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2017, nr 2, s. 347?350.
Wojewoda M., Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego ? kilka uwag na temat ewolucji konstrukcji w prawie polskim, Metryka 2016, nr 2, s. 53 i n.
Wypych P., Charakter prawny transkrypcji aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, nr 1, s. 189 i n.
Wypych P., Zakres badania obcego aktu w ramach postępowania transkrypcyjnego, ?Niezbędnik USC. Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego przy Małopolskim Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji? 2014, nr 1, s. 6?7
Wysocka-Bar A., Nabycie polskiego obywatelstwa a urodzenie przez matkę zastępczą. Uwagi na tle wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2015 r.: II OSK 2372/13 oraz II OSK 2419/13., Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. XVI, 2018, s. 38?54.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##